Γυναίκες που ξεχώρισαν

Με τα βραβεία «L΄Οreal- UΝΕSCΟ: Για τις Γυναίκες στην Επιστήμη» τιμήθηκαν την περασμένη Πέμπτη πέντε ερευνήτριες από όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη.
Μπαίνοντας για τα καλά στη δεύτερη δεκαετία της ζωής τους, τα εφετινά βραβεία «L΄Οreal- UΝΕSCΟ: Για τις Γυναίκες στην Επιστήμη», που απονεμήθηκαν την περασμένη Πέμπτη στο Παρίσι, συμπίπτουν με τη συμπλήρωση 100 ετών από την ίδρυση της μεγαλύτερης εταιρείας καλλυντικών στον κόσμο που τα χρηματοδοτεί, με τη στήριξη και το επιστημονικό κύρος της UΝΕSCΟ. Με τα εφετινά βραβεία τιμήθηκαν πέντε γυναίκες επιστήμονες από ολόκληρο τον κόσμο για τη συμβολή τους
στην πρόοδο των φυσικών επιστημών, στέλνοντας ταυτόχρονα το μήνυμα σε όλες τις γυναίκες που θέλουν να ασχοληθούν με τις θετικές επιστήμες ότι η ανθρωπότητα τις χρειάζεται, παρά τις προκαταλήψεις που εξακολουθούν να υπάρχουν και τις δυσκολίες που συναντούν στον δρόμο τους. Ο στόχος των βραβείων ήταν και εφέτος διπλός: πρώτον, να αναδείξουν το έργο καταξιωμένων γυναικών επιστημόνων και, δεύτερον, να ενθαρρύνουν γυναίκες επιστήμονες από αναπτυσσόμενες χώρες να συνεχίσουν την προσπάθειά τους και να γίνουν παράδειγμα
και για άλλες. Χαρακτηριστικό των εφετινών βραβείων είναι ότι η τιμηθείσα από την Ευρώπη προέρχεται από το περίφημο Εργαστήριο Cavendish του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ, που έχει αποσπάσει 29 Βραβεία Νομπέλ από την ίδρυση του θεσμού ως σήμερα. Από την άλλη πλευρά, η τιμηθείσα από την Αφρική έβοσκε πρόβατα την εποχή που πήγαινε στο σχολείο, αλλά κατάφερε να ξεπεράσει τα εμπόδια της φυλής και του φύλου της και να παραλάβει καταχαρούμενη το βραβείο της στην αίθουσα τελετών της UΝΕSCΟ.

Αφρική και αραβικές χώρες

Τεμπέκο Νίοκονγκ, Νότια Αφρική
Η δρ Νίοκονγκ, από το Πανεπιστήμιο Rhodes της πατρίδας της, βραβεύτηκε για την έρευνά της πάνω στις φθαλοκυανίνες, τη γνωστή ομάδα χημικών ενώσεων που χρησιμοποιούνται συνήθως ως βαφές για μπλουτζίν. Η δρ Νίοκονγκ διαπίστωσε όμως ότι πέρα από την πρακτική χρησιμότητά τους έχουν και μία άλλη, πολύ πιο χρήσιμη ιδιότητα: όταν χορηγούνται σε ασθενείς, συσσωρεύονται στους καρκινικούς ιστούς, ενώ αντιδρούν έντονα στο φως. Από ΄κεί και πέρα προχώρησε στη σύνθεση φαρμάκων με βάση τη φθαλοκυανίνη, που χρησιμοποιούνται στη φωτοδυναμική θεραπεία (ΡDΤ) για τον καρκίνο. Οι βαφές φθαλοκυανίνης μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την επιλεκτική στόχευση καρκινικών ιστών αν εκτεθούν σε κόκκινη ακτίνα λέιζερ. Αυτό σημαίνει ότι η θεραπεία του καρκίνου μπορεί να στοχευθεί τοπικά, σε αντίθεση με τη χημειοθεραπεία και τα γνωστά αποτελέσματά της. Η ίδια, που προέρχεται από μια αγροτική οικογένεια του Λεζότο, μας δήλωσε ότι η πιο συναρπαστική στιγμή στην καριέρα της ήταν όταν της είπαν ότι εγκρίθηκε η αίτησή της για να δουλέψει με λέιζερ, γιατί ως τότε προσπαθούσε να κάνει έρευνα με λέιζερ χωρίς... λέιζερ!

Ασία και Ειρηνικός

Ακίκο Κομπαγιάσι, Ιαπωνία
Ακίκο Κομπαγιάσι Η δρ Κομπαγιάσι, του Πανεπιστημίου Νihon, του μεγαλύτερου της πατρίδας της, βραβεύτηκε επειδή μπόρεσε να κατασκευάσει το πρώτο μεταλλικό κρύσταλλο που αποτελείται από ένα είδος ουδέτερου μορίου: πρόκειται για το πρώτο μοριακό μέταλλο ενός συστατικού, το Νi(tmdt)2, μια χημική ουσία που αποτελείται από ένα μοριακό συστατικό και που διατηρεί τη μεταλλική του κατάσταση ακόμη και σε πολύ χαμηλή θερμοκρασία. Η ανακάλυψη αυτή θεωρήθηκε επαναστατική γιατί έκανε τους επιστήμονες να αναθεωρήσουν αυτά που πίστευαν ότι γνώριζαν για τα μοριακά μέταλλα. Στάθηκε όμως και η αφορμή για να χρησιμοποιηθούν αυτοί οι μοριακοί αγωγοί σε μια μεγαλύτερη ποικιλία σημαντικών βιομηχανικών εφαρμογών. Δεδομένου ότι τα οργανικά μόρια αποκτούν ολοένα μεγαλύτερη σημασία στις νανοτεχνολογίες, το έργο της δρος Κομπαγιάσι δημιουργεί νέες προοπτικές, προκειμένου τα μόρια αυτά να χρησιμοποιηθούν ως λειτουργικές μονάδες κλίμακας νανόμετρων. Η ίδια οραματίζεται να συνθέσει μοριακά μέταλλα ενός συστατικού που θα είναι διαλυτά σε οργανικούς διαλύτες. «Μπορούμε να οραματιστούμε πάρα πολλές εφαρμογές για αυτά τα μέταλλα» λέει.

Βόρεια Αμερική

Ευγενία Κουμάτσεβα, Καναδάς
Ευγενία Κουμάτσεβα Η ρωσικής καταγωγής δρ Κουμάτσεβα, του Πανεπιστημίου του Τορόντο, βραβεύτηκε για τη συνεισφορά της στην έρευνα των πολυμερών, αφού ανακάλυψε πρωτοποριακούς τρόπους για να κατασκευάσει νανοδομές πολυμερών, οι οποίες αξιοποιούν τις σαφώς προσδιορισμένες φυσικές και χημικές τους ιδιότητες, και να δημιουργήσει έτσι υλικά που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για άκρως εξειδικευμένες και τεχνολογικά χρήσιμες λειτουργίες. Η ίδια έχει επίσης εστιάσει στον σχεδιασμό νανοδομών που αυτοσυντίθενται, μια έρευνα που είναι βασική για την κατασκευή υλικών σε βιομηχανική κλίμακα. Το έργο της έχει επίσης σημαντικές εφαρμογές στη βιοϊατρική και δημιουργεί προοπτικές για τη δημιουργία ενός καταπόσιμου «φορέα», που θα μπορούσε να περιέχει φάρμακα και να τα απελευθερώνει, όταν αυτό απαιτείται, σε συγκεκριμένο σημείο του ανθρωπίνου σώματος. Τέτοιου είδους φορείς θα μπορούσαν επίσης να εμφυτευτούν σε παθολογικούς ιστούς (π.χ. καρκινικούς).

Ευρώπη

Αθίνι Μ. Ντόναλντ, Βρετανία
Αθίνι Μ. Ντόναλντ Η δρ Ντόναλντ, του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ, βραβεύτηκε για την έρευνά της στην πειραματική φυσική της μαλακής συμπυκνωμένης ύλης, στη φυσική των πολυμερών και των κολλοειδών, καθώς και στη βιοφυσική. Με την έρευνά της η δρ Ντόναλντ έχει δημιουργήσει νέες πρωτοποριακές τεχνικές και έχει θέσει τα θεμέλια για την κατανόηση των σχέσεων μεταξύ της δομής, των ιδιοτήτων και της επεξεργασίας μαλακών υλών, από το τσιμέντο ως το άμυλο. Επιπλέον η δρ Ντόναλντ έχει συμβάλει στην κατανόηση των δομικών αλλαγών που οδηγούν στη συγκέντρωση των πρωτεϊνών που παρατηρείται σε ασθένειες όπως η νόσος Αλτσχάιμερ, ο διαβήτης τύπου ΙΙ και η σπογγώδης εγκεφαλοπάθεια των βοοειδών. Οι μελέτες της δημιουργούν νέες προοπτικές για την ανάπτυξη νέων βιοϋλικών με στόχο την επανόρθωση των οστών και των ιστών. Αυτή την περίοδο διερευνά περαιτέρω την προσκόλληση των κυττάρων σε επιφάνειες, ένα θέμα σημαντικό για τα ιατρικά εμφυτεύματα και για την οργάνωση των πολυμερών σε πρωτοποριακές συσκευές ηλιακής ενέργειας. Η δρ Ντόναλντ είναι από τις λίγες γυναίκες στο Εργαστήριο Cavendish του Κέιμπριτζ.

Λατινική Αμερική

Μπέατρις Μπάρμπουι, Βραζιλία
Μπέατρις Μπάρμπουι Μία αστροφυσικός από τη Βραζιλία βραβεύτηκε εφέτος, που εορτάζεται διεθνώς το Παγκόσμιο Ετος Αστρονομίας, για τη συμβολή της στη μελέτη της εξέλιξης της χημικής σύνθεσης των αστέρων. Ηταν η πρώτη που απέδειξε ότι οι αστέρες της γαλαξιακής άλω με μικρή περιεκτικότητα σε μέταλλα διαθέτουν υπεραφθονία σε οξυγόνο σε σχέση με τον σίδηρο. Προσδιορίζοντας τη «μεταλλικότητα» ενός αστέρα, η δρ Μπάρμπουι, η οποία είναι αντιπρόεδρος της Διεθνούς Αστρονομικής Ενωσης, μπορεί επίσης να προσδιορίσει κατά προσέγγιση την ηλικία του και να ρίξει φως στον σχηματισμό του γαλαξία. Χάρη στην έρευνά της η δρ Μπάρμπουι είναι σε θέση να υπολογίσει ένα μεγάλο εύρος θεωρητικών φασμάτων, που μπορεί να συνδυαστεί με σειρές φασμάτων που έχουν παρατηρηθεί, καθώς και φασμάτων για 1.000 αστέρες, τα οποία συλλέχθηκαν πρόσφατα στο πλαίσιο του προγράμματος VLΤ (Very Large Τelescope) στη Χιλή.