Τι ισχύει με την ιθαγένεια σε χώρες της Ευρώπης

Η ΑΠΟΦΑΣΗ της ελληνικής κυβέρνησης να προωθήσει νόμο με τον οποίο θα χορηγεί την ελληνική ιθαγένεια στους μετανάστες δεύτερης γενιάς έχει πυροδοτήσει έντονο διάλογο, σε επίπεδο πολιτικής
αλλά και κοινωνίας, για την ορθότητα ή μη του μέτρου. Για τον λόγο αυτόν έχει ενδιαφέρον το τι συμβαίνει σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες που αποτελούν βασικούς προορισμούς μεταναστών, όπως και η παρουσίαση των τρόπων με τους οποίους ρυθμίζεται η χορήγηση ιθαγένειας.

ΒΡΕΤΑΝΙΑ
Στη Βρετανία υπάρχουν διαφορετικές κατηγορίες ιθαγένειας, κάτι που οφείλεται και στο αυτοκρατορικό παρελθόν της χώρας. Η μεγαλύτερη κατηγορία είναι αυτή των βρετανών πολιτών (Βritish citizens). Τη βρετανική ιθαγένεια μπορεί να αποκτήσει κάποιος: α) αν έχει γεννηθεί στο Ηνωμένο Βασίλειο από γονέα που είναι βρετανός πολίτης κατά τη στιγμή της γέννησης (του παιδιού) ή από γονέα εγκατεστημένο στο Ηνωμένο Βασίλειο, β) εξ αίματος, γ) με πολιτογράφηση, δ) με εγγραφή (registration), ε) κατόπιν υιοθεσίας. Υπάρχουν προϋποθέσεις για να πολιτογραφηθεί κάποιος Βρετανός, με ορισμένες διαφοροποιήσεις αν είναι ήδη παντρεμένος με βρετανό πολίτη. Πρέπει να είναι άνω των 18 ετών, να μπορεί να επικοινωνήσει σε αποδεκτό βαθμό στα αγγλικά, να έχει επαρκή γνώση του τρόπου ζωής στο Ηνωμένο Βασίλειο, να έχει «καλό χαρακτήρα» (δηλαδή να είναι νομοταγής, να έχει καθαρό ποινικό μητρώο και να μπορεί να συντηρήσει τον εαυτό του οικονομικά), να είναι συνετός (δηλαδή να μπορεί να λαμβάνει αποφάσεις) και να πληροί τα κριτήρια του χρόνου παραμονής.
Αυτά είναι: α) να είναι κάτοικος του Ηνωμένου Βασιλείου τουλάχιστον πέντε χρόνια, εφόσον είναι άγαμος, και τουλάχιστον τρία χρόνια, εφόσον είναι έγγαμος, όταν υποβάλει την αίτηση, β) να είναι παρών στη χώρα πέντε ή τρία αντιστοίχως χρόνια πριν από την ημερομηνία της αίτησης, γ) να μην έχει λείψει περισσότερες από 450 ημέρες εκτός Ηνωμένου Βασιλείου αυτά τα πέντε χρόνια αν είναι άγαμος, εκ των οποίων όχι περισσότερες από 90 τους τελευταίους 12 μήνες, ή να μην έχει λείψει περισσότερες από 270 ημέρες εντός τριών ετών και όχι περισσότερες από 90 ημέρες τους τελευταίους 12 μήνες αν είναι έγγαμος, δ) να μην έχει παραβεί τον νόμο περί μεταναστών την πενταετία αυτή και ε) να έχει άδεια παραμονής αορίστου χρόνου.
Η απόκτηση ιθαγένειας μέσω εγγραφής, η οποία είναι ευκολότερη διαδικασία πολιτογράφησης, αφορά κυρίως παιδιά ηλικίας κάτω των 18 ετών. Η ιθαγένεια μπορεί να αποδοθεί είτε επειδή το παιδί τη δικαιούται είτε επειδή το κράτος ασκεί τη διακριτική του ευχέρεια να του την αποδώσει. Υπάρχουν συγκεκριμένες υποκατηγορίες. Αν το παιδί έχει γεννηθεί στο Ηνωμένο Βασίλειο από γονείς εγκατεστημένους εκεί έχει αυτομάτως δικαίωμα να λάβει ιθαγένεια. Το ίδιο συμβαίνει αν έχει γεννηθεί εκεί αλλά έχει παραμείνει στη χώρα τα πρώτα 10 χρόνια της ζωής του. Σε περίπτωση όμως που οι γονείς του δεν είναι εγκατεστημένοι στη χώρα ή δεν είναι βρετανοί πολίτες, τότε είναι στη διακριτική ευχέρεια των κρατικών αρχών το αν θα του αποδοθεί η ιθαγένεια.

ΣΟΥΗΔΙΑ
Υπάρχουν πέντε προϋποθέσεις για να γίνει κάποιος σουηδός πολίτης. Πρώτον, να μπορεί να αποδείξει την ταυτότητά του. Αυτό γίνεται μέσω της επίδειξης διαβατηρίου ή δελτίου αστυνομικής ταυτότητας (τα αυθεντικά έγγραφα) ή μέσω στενού συγγενή (π.χ. γονέας) που είναι σουηδός πολίτης και μπορεί να την πιστοποιήσει.
Δεύτερον, να έχει συμπληρώσει το 18ο έτος της ηλικίας του. Αν κάποιος έχει και παιδιά που δεν έχουν συμπληρώσει τα 18 έτη, μπορούν να συμπεριληφθούν στην αίτηση για να λάβουν και αυτά την ιθαγένεια. Τρίτον, να έχει κάρτα μόνιμης παραμονής ή δικαίωμα μόνιμης παραμονής.
Τέταρτον, να έχει ζήσει στη Σουηδία για συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Για τους αλλοδαπούς το χρονικό αυτό διάστημα είναι πέντε συνεχή χρόνια. Αν κάποιος είναι άπατρις, το χρονικό αυτό διάστημα είναι τέσσερα συνεχή χρόνια. Το ίδιο χρονικό διάστημα ισχύει και για τους πρόσφυγες. Ο χρόνος αρχίζει να μετράει από την ημερομηνία άφιξης στη χώρα. Αν κάποιος είναι παντρεμένος, συζεί ή έχει συνάψει σύμφωνο συμβίωσης με σουηδό πολίτη τα τελευταία δύο χρόνια, τότε μπορεί να υποβάλει αίτηση για χορήγηση ιθαγένειας αφού συμπληρώσει τρία χρόνια διαμονής στη Σουηδία. Από την προϋπόθεση της διαμονής στη Σουηδία εξαιρούνται ορισμένες κατηγορίες, όπως οι πρώην σουηδοί πολίτες. Πέμπτον, να έχει καλή συμπεριφορά όσο ζει στη Σουηδία. Δηλα δή ο αιτών δεν πρέπει να έχει χρέη, ενώ πρέπει να έχει και καθαρό ποινικό μητρώο. Ανάλογα μάλιστα με το πιθανό έγκλημα που μπορεί να έχει κάποιος διαπράξει, μπορεί να υπάρξουν σοβαρές καθυστερήσεις. Αν, π.χ., κάποιος έχει δεχθεί πρόστιμο που ισούται με 100 φορές το ημερομίσθιό του, η περίοδος καθυστέρησης για την απόκτηση της σουηδικής ιθαγένειας μπορεί να φθάσει και τα τρία χρόνια.
Επίσης, αν κάποιος είναι άπατρις μπορεί να λάβει τη σουηδική ιθαγένεια αν έχει γεννηθεί στη χώρα και είναι μικρότερος των πέντε ετών, αν είναι μικρότερος των 18 ετών και υπό κηδεμονία σουηδού πολίτη και αν είναι μεταξύ 18-19 ετών και κατοικεί στη Σουηδία από τα 15 του.

ΓΕΡΜΑΝΙΑ
Ο γενικός κανόνας είναι ότι οι αλλοδαποί μπορούν να πολιτογραφηθούν Γερμανοί έπειτα από οκτώ χρόνια μόνιμης παραμονής στη χώρα, σε αντίθεση με 15 χρόνια που προέβλεπε η παλαιότερη νομοθεσία, έχοντας άδεια ή δικαίωμα παραμονής. Για τις συζύγους γερμανών πολιτών το διάστημα αυτό είναι συνήθως συντομότερο (3 χρόνια), ενώ κάτι ανάλογο ισχύει για τους πρόσφυγες και πρώην γερμανούς πολίτες. Οι αιτούντες πρέπει να αποδείξουν ότι γνωρίζουν επαρκώς τη γερμανική γλώσσα, να έχουν καθαρό ποινικό μητρώο, να σέβονται τις βασικές διατάξεις του Συντάγματος και να μπορούν να συντηρηθούν οικονομικά. Γενικά οι αιτούντες καλούνται να αποποιηθούν την παλαιά τους ιθαγένεια, εκτός αν συντρέχουν ειδικοί λόγοι (π.χ. πρόσφυγες). Εξαιρούνται οι πολίτες κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΕΕ) οι οποίοι μπορούν να διατηρήσουν την ιθαγένεια της χώρας προέλευσης.Ωστόσο σημαντική μεταρρύθμιση του νόμου περί ιθαγενείας έγινε την 1η Ιανουαρίου 2000. Ετσι τα παιδιά που γεννιούνται από μη γερμανούς γονείς στη χώρα μετά την ημερομηνία αυτή, αποκτούν με τη γέννησή τους τη γερμανική ιθαγένεια εφόσον ο ένας από τους γονείς τους: α) διαθέτει κάρτα μόνιμης παραμονής για τουλάχιστον τρία χρόνια και β) διαμένει στη Γερμανία τουλάχιστον επί οκτώ χρόνια. Πρέπει όμως να αποφασίσουν μεταξύ του 18ου και του 23ου έτους της ηλικίας τους αν επιθυμούν να διατηρήσουν τη γερμανική ιθαγένεια ή εκείνη των γονέων τους. Οσον αφορά τα παιδιά που γεννιούνται εκτός Γερμανίας, με τουλάχιστον έναν εκ των γονέων να είναι Γερμανός αλλά να έχει επίσης γεννηθεί στο εξωτερικό μετά την 1η Ιανουαρίου 2000, δεν δικαιούνται κατ΄ αρχήν τη γερμανική ιθαγένεια. Εξαιρούνται όσα παιδιά δεν έχουν πατρίδα ή όσα δηλώθηκαν σε αρμόδια γερμανική αρχή του εξωτερικού εντός ενός έτους από τη γέννησή τους.
Ο ενδιαφερόμενος θα πρέπει πάντως επίσης να περάσει επιτυχώς το τεστ ενός μακροσκελούς ερωτηματολογίου για πιστοποίηση γνώσης της γερμανικής γλώσσας. Το ερωτηματολόγιο προσφέρει και μία γενική εικόνα της κοινωνικής στάσης του ενδιαφερομένου με ερωτήσεις από το ποια είναι η γνώμη του για τους ομοφυλόφιλους μέχρι το αν συμμετείχε σε τρομοκρατική οργάνωση. Η διαμόρφωση του ερωτηματολογίου προκάλεσε πολλές και μέχρι σήμερα τα κρατίδια δεν έχουν συμφωνήσει σε έναν ενιαίο τύπο.

ΙΣΠΑΝΙΑ
Την ισπανική ιθαγένεια μπορούν να αποκτήσουν βάσει καταγωγής: α) όσοι γεννήθηκαν στην Ισπανία από ισπανούς γονείς, β) όσοι γεννήθηκαν στην Ισπανία από αλλοδαπούς γονείς και τουλάχιστον ένας εξ αυτών έχει επίσης γεννηθεί στη χώρα (εξαιρούνται τα παιδιά διπλωματών), γ) τα παιδιά που οι γονείς τους είναι απάτριδες ή η νομοθεσία στις χώρες καταγωγής τους δεν τους προσφέρει ιθαγένεια, δ) όσοι έχουν ως πρώτο, γνωστό τόπο κατοικίας σε ισπανικό έδαφος και ε) όσοι γεννιούνται στην Ισπανία και είναι αγνώστου καταγωγής.
Για όσους αλλοδαπούς θέλουν να πολιτογραφηθούν Ισπανοί ισχύει ο γενικός κανόνας της νόμιμης παραμονής στη χώρα για δέκα χρόνια. Για τους πρόσφυγες ο χρόνος μειώνεται στα πέντε χρόνια. Για όσους προέρχονται από χώρες της Λατινικής Αμερικής, την Ανδόρα, τις Φιλιππίνες, την Ισημερινή Γουινέα, την Πορτογαλία ή για άτομα με σεφαραδίτικη καταγωγή (π.χ. Σεφαραδίτες εβραίοι) ο χρόνος μειώνεται στα δύο χρόνια. Την ιθαγένεια μπορούν να αποκτήσουν εντός ενός έτους από την αίτηση όσοι έχουν γεννηθεί σε ισπανικό έδαφος, όσοι είναι παντρεμένοι με Ισπανό/ή- δεν πρέπει να έχει ακολουθήσει διαζύγιο-, οι γεννηθέντες εκτός Ισπανίας που ένας από τους γονείς τους, ο παππούς ή η γιαγιά τους ήταν Ισπανός/ή, όσοι χήρεψαν αλλά ήταν παντρεμένοι με Ισπανό, όσοι δεν άσκησαν το δικαίωμα της απόκτησης ιθαγένειας από επιλογή και όσοι ήταν υπό κηδεμονία για δύο συνεχή έτη.
Υπάρχει επίσης η δυνατότητα απόκτησης της ισπανικής ιθαγένειας βάσει επιλογής. Σε αυτή την κατηγορία εντάσσονται όσοι βρί σκονται υπό κηδεμονία ισπανού πολίτη, όσοι έχουν έναν γονέα Ισπανό αλλά γεννήθηκαν αφού αυτός έχασε την ισπανική υπηκοότητα, όσοι αλλοδαποί υιοθετήθηκαν μετά την ηλικία των 18 ετών (λαμβάνουν την ιθαγένεια δύο έτη μετά την υιοθεσία) και όσοι γεννήθηκαν στην Ισπανία από αλλοδαπούς γονείς και τουλάχιστον ένας εξ αυτών έχει επίσης γεννηθεί στη χώρα (εξαιρούνται τα παιδιά διπλωματών).

ΓΑΛΛΙΑ
Ενα παιδί που γεννιέται στη Γαλλία και τουλάχιστον ο ένας γονέας έχει γεννηθεί στη Γαλλία αποκτά αυτομάτως τη γαλλική ιθαγένεια. Επίσης τα παιδιά αλλοδαπών γονέων που γεννιούνται στη Γαλλία, με την προϋπόθεση ότι κατοικούν μόνιμα στη χώρα πέντε χρόνια, μπορούν να αποκτήσουν τη γαλλική ιθαγένεια. Αυτός είναι ο γενικός κανόνας. Ειδικότερα, το παιδί αλλοδαπών γονέων μπορεί να λάβει τη γαλλική ιθαγένεια εφόσον: α) δεν έχει πατρίδα, β) έχει συμπληρώσει το 18ο έτος της ηλικίας του και μετά το 11ο έτος κατοικεί μόνιμα στη Γαλλία τουλάχιστον για πέντε χρόνιαέχει δικαίωμα να αποποιηθεί την ιθαγένεια ένα εξάμηνο πριν από την ενηλικίωση ή έναν χρόνο ύστερα από αυτήν εφόσον αποδείξει ότι είναι υπήκοος άλλου κράτους, γ) υποβάλει το ίδιο αίτηση μετά τη συμπλήρωση του 16ου έτους της ηλικίας του, εφόσον έχει διαμείνει μόνιμα στη Γαλλία πέντε χρόνια ως τη συμπλήρωση του 11ου έτους της ηλικίας του, δ) το ζητήσουν οι γονείς του αφού συμπληρώσει το 13ο έτος της ηλικίας του, με τη συναίνεση όμως του ίδιου και εφόσον κατοικεί μόνιμα στη Γαλλία από την ηλικία των οκτώ ετών, ε) εφόσον έχει γεννηθεί στη Γαλλία από γονείς που προέρχονται από πρώην αποικίες της Γαλλίας.

Για όσους είναι άνω των 18 ετών η παραμονή πέντε ετών στη Γαλλία είναι η βασική προϋπόθεση για την απόκτηση ιθαγένειας. Η περίοδος αυτή μειώνεται σε δύο έτη για όσους σπούδασαν σε γαλλικό πανεπιστήμιο και μπορεί να μην υπολογιστεί σε περιπτώσεις όπως οι πρόσφυγες που ήταν γάλλοι πολίτες και θέλουν να ξαναγίνουν, οι πολίτες χωρών όπου τα γαλλικά είναι μία από τις επίσημες γλώσσες και οι υπηρετήσαντες στις γαλλικές ένοπλες δυνάμεις. Μετανάστης/τρια μπορεί επίσης να λάβει ιθαγένεια εφόσον παντρευτεί Γάλλο ή Γαλλίδα.


ΙΤΑΛΙΑ
Για την πολιτογράφηση ενός αλλοδαπού ως Ιταλού απαιτείται νόμιμη παραμονή στη χώρα διάρκειας δέκα ετών. Ο αιτών πρέπει να έχει επίσης λευκό ποινικό μητρώο και να μπορεί να συντηρήσει τον εαυτό του οικονομικά.
Το ανωτέρω χρονικό διάστημα διαφοροποιείται σε άλλες περιπτώσεις. Για όποιον συνάψει γάμο με ιταλό υπήκοο, το χρονικό διάστημα είναι δύο χρόνια. Για τον αλλοδαπό, που η μητέρα ή ο πατέρας του ή άλλοι απευθείας δεύτερου βαθμού πρόγονοί του υπήρξαν ιταλοί υπήκοοι ή γεννήθηκαν στην Ιταλία και είναι νόμιμος κάτοικος της χώρας, το διάστημα αυτό είναι τρία χρόνια. Για τους πολίτες άλλων κρατών-μελών της ΕΕ, τέσσερα χρόνια. Για τον άπατρι και τον πρόσφυγα που κατοικεί νόμιμα στο ιταλικό κράτος, τουλάχιστον πέντε χρόνια. Για τον αλλοδαπό που υπηρέτησε (ως υπάλληλος)- ακόμη και στο εξωτερικό- το ιταλικό κράτος, επίσης πέντε χρόνια. Για τον ενήλικο αλλοδαπό, ο οποίος υιοθετήθηκε από ιταλό υπήκοο και είναι νόμιμος κάτοικος της χώρας, τουλάχιστον πέντε χρόνια μετά την υιοθεσία.
Ο αιτών αλλοδαπός που γεννήθηκε στην Ιταλία πρέπει να είναι μόνιμος κάτοικος της χώρας, χωρίς διακοπή από τη γέννησή του ως την ενηλικίωσή του. Ο ενδιαφερόμενος πρέπει να ζητήσει την ιταλική υπηκοότητα μέσα στον πρώτο χρόνο από το κλείσιμο των 18 του χρόνων και θα πρέπει να αποδείξει ότι έχει από τη στιγμή της γέννησής του νόμιμη άδεια παραμονής (σε συνδυασμό με αυτήν των γονιών του) και την εγγραφή του στο ληξιαρχείο του Δήμου κατοικίας του. Η πραγματική διαμονή του στη χώρα μπορεί επίσης να πιστοποιηθεί με ιατρικά πιστοποιητικά, σχολικά πιστοποιητικά κτλ.