«Δώστε βάρος στην πρόληψη» είναι το κεντρικό μήνυμα της ετήσιας Έκθεσης της Διεθνούς Επιτροπής του ΟΗΕ για τον Έλεγχο των Ναρκωτικών (INCB), που ανακοίνωσε στην Ελλάδα το ΚΕΘΕΑ, σύμβουλος οργανισμός των Ηνωμένων Εθνών για τα ναρκωτικά. Την Έκθεση παρουσίασαν ο πρόεδρος του Δ.Σ. του ΚΕΘΕΑ, Γεράσιμος Νοταράς και ο διευθυντής του οργανισμού, Χαράλαμπος Πουλόπουλος με συντονιστή το δημοσιογράφο Κώστα Αρβανίτη, μέλος του Δ.Σ. του ΚΕΘΕΑ. Στην έκθεσή τους για το 2009 τα Ηνωμένα Έθνη υπογραμμίζουν ότι η πρόληψη είναι ζωτικό κομμάτι της συνολικής προσπάθειας που χρειάζεται να καταβάλλει μια κοινωνία για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα των ναρκωτικών και ζητούν από τις κυβερνήσεις των χωρών να ακολουθήσουν συγκεκριμένες κατευθυντήριες γραμμές στην πολιτική πρόληψης που εφαρμόζουν.
Ειδικότερα οι κυβερνήσεις καλούνται:
*Να στοχεύουν τόσο στο γενικό πληθυσμό όσο και σε ομάδες υψηλού κινδύνου και να υιοθετούν μια προσέγγιση βασισμένη στη δημόσια υγεία, ώστε να λαμβάνεται υπόψη όλο το φάσμα των παραγόντων που συνδέονται με τη χρήση ουσιών.
*Να έχουν σαφή στόχευση, μηχανισμούς παρακολούθησης και αξιολόγησης των παρεμβάσεων και να εξασφαλίζουν διασύνδεση και συνεργασία ανάμεσα στα διάφορα κυβερνητικά πεδία και επίπεδα.
*Να ενθαρρύνουν τη συμμετοχή και συνεργασία όλων των μερών της ευρύτερης κοινότητας (οικογένειες, σχολεία, Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, φορείς που ασχολούνται με τους νέους, Εκκλησία, χώροι διασκέδασης).
*Να επιδιώκουν τη συνεργασία με την κοινωνία των πολιτών σε τοπικό, εθνικό και διεθνές επίπεδο και να επενδύουν στο προσωπικό της πρόληψης.
Οι κατευθυντήριες αυτές γραμμές, όπως σχολίασαν οι εκπρόσωποι του ΚΕΘΕΑ, παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την Ελλάδα, δεδομένου ότι η χώρα μας βρίσκεται σε φάση ανασχεδιασμού της πολιτικής για τα ναρκωτικά και εν αναμονή της νέας εθνικής στρατηγικής.
Η Επιτροπή επισημαίνει ακόμα την ανάγκη για επείγουσα δράση κατά του προβλήματος των συνταγογραφούμενων φαρμάκων. Σε αρκετές χώρες στις ΗΠΑ αλλά και στην Ευρώπη οι άνθρωποι που κάνουν κατάχρηση συνταγογραφούμενων αναλγητικών, αντικαταθλιπτικών, αγχολυτικών και υπνωτικών με ναρκωτική ή ψυχοτρόπο δράση συχνά υπερβαίνουν το σύνολο των χρηστών όλων των παράνομων ουσιών.
Η Επιτροπή αναφέρεται επίσης στην ανάγκη ελέγχου της εκτροπής ουσιών που χρησιμοποιούνται σε προγράμματα υποκατάστασης, και ιδιαίτερα βουπρενορφίνης, φαινόμενο που αυξάνεται τα τελευταία χρόνια, με αποτέλεσμα σε αρκετές χώρες η βουπρενορφίνη να αποτελεί την κυριότερη ουσία που χρησιμοποιείται παράνομα από εξαρτημένους χρήστες οπιούχων.
Τέλος γίνεται λόγος για τον κίνδυνο διακίνησης - χρήσης ουσιών που μπορεί να χρησιμοποιηθούν για οικονομική και σεξουαλική εκμετάλλευση ανυποψίαστων θυμάτων. Ακόμα και αν οι ουσίες στις οποίες αναφέρεται η Έκθεση (Rohypnol, GHB και GBL) δεν κυκλοφορούν σε μια χώρα, μπορούν να αποκτηθούν μέσω παραγγελίας σε παράνομα φαρμακεία του διαδικτύου.
Παγκόσμια ανασκόπηση
Όπως προκύπτει από τα στοιχεία της Έκθεσης για την εξέλιξη του προβλήματος των ναρκωτικών σε παγκόσμιο επίπεδο, η παράνομη ουσία που χρησιμοποιείται περισσότερο σε όλο τον κόσμο είναι η κάνναβη. Στη δεύτερη θέση έρχονται τα διεγερτικά τύπου αμφεταμίνης και το «έκσταση» και ακολουθούν η κοκαΐνη και τα οπιoειδή.
Τα υψηλότερα ποσοστά χρήσης καταγράφονται στη Βόρεια Αμερική, την Ωκεανία και τη Δυτική Ευρώπη, αν και αρκετές χώρες σε αυτές τις περιοχές αναφέρουν σταθεροποίηση στα ίδια επίπεδα ή και μείωση της χρήσης. Τα υψηλότερα ποσοστά χρήσης οπιοειδών αναφέρονται σε χώρες κατά μήκος των οδών διακίνησης που ξεκινούν από το Αφγανιστάν.
Η αύξηση της χρήσης αποτελεί ορατό κίνδυνο για χώρες, που η οικονομία τους βρίσκεται σε μεταβατικό στάδιο, όπως αυτές της Ανατολικής Ευρώπης και της Νότιας Αμερικής. Επίσης αν και στις περισσότερες χώρες δεν συλλέγονται συστηματικά σχετικά στοιχεία η κατάχρηση συνταγογραφούμενων φαρμακευτικών σκευασμάτων με ναρκωτικές ή ψυχοτρόπες ιδιότητες αυξάνεται σε αρκετές χώρες.
H χρήση κάνναβης, που είναι η πιο διαδεδομένη ουσία στην Ευρώπη, εμφανίζεται σταθεροποιημένη ή μειωμένη σε κάποιες χώρες. Φαίνεται επίσης να σταθεροποιείται ή να μειώνεται και η χρήση αμφεταμινών και “έκσταση”, μετά την αύξηση που σημείωσε τη δεκαετία του 1990.
Ποια είναι η εικόνα στην Ελλάδα
Σύμφωνα με τις αναφορές της Έκθεσης για την Ελλάδα, η χώρα μας έχει από τα χαμηλότερα ποσοστά ετήσιας επικράτησης της κάνναβης, αλλά συγκαταλέγεται στις χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης με τις μεγαλύτερες κατασχέσεις ηρωίνης. «Η Ελλάδα παρά το γεγονός ότι έχει χαμηλή χρήση κάνναβης και άλλων ουσιών, αποτελεί οδό διακίνησης των ουσιών, τόσο της κοκαΐνης όσο και της ηρωίνης», δήλωσε ο Διευθυντής του ΚΕΘΕΑ, Χαράλαμπος Πουλόπουλος. «Επειδή στις οδούς διακίνησης των ουσιών, αυξάνεται και η χρήση, αυξάνεται και ο κίνδυνος για τη χώρας μας».
Σημαντική εξέλιξη στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων θεωρείται το γεγονός ότι η κοκαΐνη που προέρχεται από τη Νότια Αμερική διακινείται πλέον συχνά προς τη Δυτική Ευρώπη δια της βαλκανικής οδού, με αφετηρία την Κροατία και το Μαυροβούνιο. Επιπλέον στα βόρεια σύνορα της χώρας μας βρίσκονται οι τρεις κύριες χώρες παράνομης καλλιέργειας κάνναβης στην Ευρώπη, δηλαδή η Αλβανία, η Βουλγαρία και η Σερβία.
Οι βασικές επισημάνσεις της Επιτροπής
Η Επιτροπή επισημαίνει:
*Τον κίνδυνο διακίνησης και χρήσης για οικονομική και σεξουαλική εκμετάλλευση (από το Rohypnol στο GHB και το GBL).
Ουσίες, που ανήκουν στην κατηγορία των κατασταλτικών του κεντρικού νευρικού συστήματος, είναι αυτές που συνηθέστερα χρησιμοποιούνται για τη σεξουαλική ή οικονομική εκμετάλλευση των θυμάτων, αφού όταν καταναλωθούν (εν αγνοία του θύματος) μπορούν να προκαλέσουν ανεπιθύμητες συμπεριφορές, οι οποίες δεν καταγράφονται στη μνήμη, όπως η αποκάλυψη του κωδικού της πιστωτικής κάρτας, η υπογραφή επιταγών, η παραχώρηση του αυτοκινήτου ή η σεξουαλική συνεύρεση.
Η Επιτροπή καλεί τις κυβερνήσεις να διερευνούν την ενημέρωση του κοινού γύρω από το θέμα, να εφαρμόσουν τη σχετική απόφαση του ΟΗΕ και να συνεργαστούν με τις βιομηχανίες φαρμάκων, ώστε τα νόμιμα σκευάσματα που περιέχουν τις ουσίες αυτές να φέρουν χαρακτηριστικά ασφαλείας.
*Την ανάγκη για επείγουσα δράση κατά του προβλήματος των συνταγογραφούμενων φαρμάκων.
Η Επιτροπή επισημαίνει ότι ο βαθμός στον οποίο τα συνταγογραφούμενα αναλγητικά, αντικαταθλιπτικά, αγχολυτικά και υπνωτικά μπορεί να χρησιμοποιηθούν για άλλους λόγους και να οδηγήσουν σε εξάρτηση συνήθως παραβλέπεται.
Η έλλειψη ενημέρωσης του κοινού σε συνδυασμό με την ευρεία διαθεσιμότητα αυτών των σκευασμάτων τα φέρνει σε πολλές χώρες στη δεύτερη ή τρίτη θέση των πιο χρησιμοποιούμενων ουσιών, πάνω από διάφορες κατηγορίες παράνομων εξαρτησιογόνων ουσιών. Η παράνομη διακίνηση των σκευασμάτων αυτών γίνεται μέσω πλαστών συνταγών, παράνομης πώλησης συνταγών, κλοπές κ.ά.
Η Επιτροπή προτρέπει τις κυβερνήσεις να ελέγξουν στενά τις πωλήσεις των ουσιών αυτών, προκειμένου να αποτρέψουν την παράνομη διακίνησή τους και, εφόσον το πρόβλημα έχει λάβει αυξημένες διαστάσεις στη χώρα τους, να δημιουργήσουν εξειδικευμένες θεραπευτικές υπηρεσίες για τους χρήστες.
*Την ανάγκη ελέγχου της εκτροπής ουσιών που χρησιμοποιούνται σε προγράμματα υποκατάστασης και ιδιαίτερα βουπρενορφίνης.
Τα τελευταία χρόνια, καθώς ενισχύεται η νόμιμη παραγωγή και χρήση της βουπρενορφίνης στη θεραπεία υποκατάστασης, έχει αυξηθεί και η εκτροπή και παράνομη χρήση της. Μάλιστα σε μερικές χώρες η βουπρενορφίνη είναι πλέον η βασική ουσία που χρησιμοποιείται παράνομα από τους εθισμένους στα οπιοειδή.
Ως αποτελεσματικά μέτρα για την αποτροπή αυτού του φαινομένου η Επιτροπή αναφέρει την εφαρμογή πρωτοκόλλων θεραπείας που να ακολουθούν τις κλινικές προδιαγραφές, επιβλεπόμενη χορήγηση, την εφαρμογή ειδικών όρων και προϋποθέσεων, εφόσον η ουσία θα καταναλωθεί στο σπίτι, σύστημα παρακολούθησης της συνταγογράφησης και υποχρεωτική εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας που χορηγούν τις ουσίες.
*Ότι τα εγκληματικά δίκτυα χρησιμοποιούν νέους τρόπους, νέες οδούς και νέες ουσίες.
Ενώ αυξάνεται ο έλεγχος πρόδρομων ουσιών τα εγκληματικά δίκτυα έχουν την ευελιξία να στραφούν σε νέες ουσίες ή τρόπους διακίνησης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η περίπτωση του Μεξικού, όπου μετά την ολοκληρωτική απαγόρευση της εφεδρίνης και της ψευδοεφεδρίνης, πρόδρομων ουσιών της μεθαμφεταμίνης, από την κυβέρνηση, οι διακινητές επινόησαν μια νέα τεχνική παραγωγής της ουσίας από φαινυλακτικό οξύ.
Η Επιτροπή επισημαίνει την ανάγκη για στενότερη συνεργασία μεταξύ των χωρών σε θέματα εμπορίας και κατασχέσεων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου