Μπορεί ένα χάπι άμβλωσης να παρατείνει τη ζωή της μύγας των φρούτων; Πόσο κοντά είναι οι επιστήμονες στο ελιξίριο της νεότητας; Οι έρευνες που έχουν θέσει ως στοίχημα να βάλουν φρένο στη γήρανση διεξάγονται ακόμη πιο εντατικά χρόνο με τον χρόνο. Οι ειδικοί όμως διευκρινίζουν πως η ανθρώπινη ηλικία έχει «ταβάνι». Στις αρχές του 20ού αιώνα ο μέσος όρος ζωής του ανθρώπου ήταν τα 45 χρόνια, ενώ σήμερα αγγίζει τα 75-80 έτη. «Ύστερα από δύο δεκαετίες το προσδόκιμο ζωής πιθανόν να ξεπεράσει τα 100 χρόνια», λέει στα «ΝΕΑ» ο δρ Νεκτάριος Ταβερναράκης, διευθυντής Ερευνών στο Ινστιτούτο Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας στην Κρήτη.
Όπως διευκρινίζει όμως το ζητούμενο για την επιστημονική κοινότητα δεν είναι το προφανές, να επιμηκυνθεί δηλαδή το προσδόκιμο ζωής, αλλά να μπορεί στο μέλλον να επεμβαίνει στον ανθρώπινο οργανισμό κατά τέτοιον τρόπο ώστε να αυξάνεται η ποιότητα ζωής των ανθρώπων που γερνούν. «Τι νόημα θα είχε για έναν ταλαιπωρημένο οργανισμό που πάσχει για παράδειγμα από Πάρκινσον να ζήσει ώς τα 120;», αναρωτιέται ο κ. Ταβερναράκης.
Οι ειδικοί γνωρίζουν καλά πως για να ξεκλειδώσουν τα μυστικά της μακροζωίας πρέπει να πιάσουν το νήμα από την αρχή, κατανοώντας τους μηχανισμούς και τους παράγοντες που συμβάλλουν στη φθορά του σώματος. «Τα κύτταρα είναι μηχανές που καταναλώνουν ενέργεια για να επιβιώσουν και να διατηρηθούν ζωντανά, αλλά παράλληλα παράγουν ενέργεια».
Έρευνες έχουν αποδείξει πως τα κύτταρα υποβάλλονται σε... κοπιαστικές εργασίες, συνεπώς σταδιακά μειώνεται η διαθέσιμη ενέργειά τους με αποτέλεσμα να μην μπορούν να φροντίσουν τον εαυτό τους.
Ειδικότερα, κάθε κύτταρο περιλαμβάνει μέσα του 46 χρωμοσώματα που αποθηκεύουν το DΝΑ ώστε να μη χαθεί κατά την κυτταρική διαίρεση ενώ παράλληλα εξασφαλίζουν ότι οι γενετικές πληροφορίες θα μοιραστούν εξίσου στα δύο θυγατρικά κύτταρα. Το κάθε χρωμόσωμα έχει στο τέλος του κομμάτια που λέγονται τελομερή. Όμως κάθε φορά που ένα κύτταρο διαιρείται χάνεται ένα μέρος των τελομερών του.
Το ρολόι της ζωής
Γι΄ αυτό και οι ειδικοί πιστεύουν πως το μήκος των τελομερών είναι κατά μία έννοια το ρολόι της ζωής για τα κύτταρα. Όταν αυτά κοντύνουν σημαντικά, τότε το κύτταρο πεθαίνει. Ή μήπως όχι; Η Εlizabeth Η. Βlackburn, ο συνεργάτης της Jack W. Szostak και η πρώην μαθήτριά της Carol W. Greider κέρδισαν το Νόμπελ Ιατρικής το περασμένο έτος, όταν ανακάλυψαν πως η διατήρηση του μήκους των τελομερών επιτυγχάνεται μέσω της δράσης ενός ενζύμου της τελομεράσης, που θα μπορούσε να τους προσφέρει ζωή επ΄ άπειρον.
Μάλιστα, ίσως στο μέλλον αναπτυχθεί γενετικό τεστ που θα δείχνει πόσο γρήγορα γερνά ο κάθε οργανισμός. Πού στηρίζεται η εκτίμηση αυτή; Βρετανοί επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο του Λέστερ και το Κing΄s College του Λονδίνου σε συνεργασία με συναδέλφους τους από το Πανεπιστήμιο του Γκρόνινγκεν στην Ολλανδία, διαπίστωσαν πως εκείνοι οι άνθρωποι που κληρονομούν δύο αντίγραφα μιας συγκεκριμένης γενετικής παραλλαγής εμφανίζουν βιολογική ηλικία περίπου οκτώ χρόνια μεγαλύτερη σε σύγκριση με συνομηλίκους τους.
Έτσι μπορεί κάποιος να γεννήθηκε πριν από 60 χρόνια, αλλά βιολογικά είναι 68 ετών. Το σύνηθες όμως είναι να φέρουν ένα μόνο αντίγραφο της παραλλαγήςισχύει για περίπου το ένα τρίτο του πληθυσμού. Σε αυτή την περίπτωση είναι κατά μέσο όρο τέσσερα χρόνια γηραιότεροι από τους συνομηλίκους τους.
Το συμπέρασμα είναι πως κάποιοι είναι γενετικά «καταδικασμένοι» να γεννιούνται με μικρότερα τελομερή...
Πρακτικές συμβουλές
Σε ό,τι αφορά τους ανθρώπους ο καθηγητής Επιδημιολογίας του Χάρβαρντ και ακαδημαϊκός κ. Δημήτρης Τριχόπουλος αντιπροτείνει πρακτικές συμβουλές που όπως φαίνεται από επιδημιολογικές μελέτες συνθέτουν το παζλ της μακροβιότητας.
Άλλωστε, όπως επισημαίνει, οι ανακαλύψεις των επιστημόνων στα εργαστήρια είναι μεν ιδιαίτερα σημαντικές, χωρίς όμως να έχουν- τουλάχιστον ακόμη- κλινική εφαρμογή. Και προσθέτει πως ο υποσιτισμός δεν είναι η λύση.
«Σε σειρά ερευνών που μελετούν τη συμπεριφορά του ανθρώπινου οργανισμού ανάλογα με τις συνήθειες των ανθρώπων αλλά και τις συνθήκες στις οποίες ζουν, εμφανίζονται σταθερά ως σημαντικοί παράγοντες μακροζωίας η φυσική άσκηση, η αποφυγή καπνίσματος, το υψηλό κοινωνικό- οικονομικό επίπεδο, η διατήρηση φυσιολογικού βάρους σώματος αλλά και η ποιότητα της διατροφής», λέει ο κ. Τριχόπουλος.
Η μεσογειακή διατροφή χαρίζει χρόνια!
Σε «βασίλισσα» της ισορροπημένης διατροφής έχει αναδειχθεί πολλάκις η μεσογειακή δίαιτα. Τα οφέλη της όμως δεν αρχίζουν και σταματούν στην αντικαρκινική της δράση και στη διατήρηση της καλής υγείας, αλλά και στις αντιγηραντικές της ιδιότητες.
Η κακή διατροφή, η ατμοσφαιρική ρύπανση, το κάπνισμα, το στρες, ακόμη και η υπεριώδης ακτινοβολία είναι μερικοί από τους παράγοντες που ευθύνονται για την αύξηση των επιπέδων των ελεύθερων ριζών στον ανθρώπινο οργανισμό.
Ο δρ Νεκτάριος Ταβερναράκης χαρακτηρίζει τις ουσίες αυτές ως «τοξικά απόβλητα», δεδομένου ότι επιτίθενται στα κύτταρα και τους ιστούς.
Οι επιστήμονες του υπουργείου Γεωργίας των ΗΠΑ (USDΑ) κατέταξαν πρόσφατα τα τρόφιμα σε μια κλίμακα ανάλογα με την αντιοξειδωτική τους δράση. Ειδικότερα, η κλίμακα ΟRΑC (oxygen reagent absorbance capacity) δείχνει την ικανότητα των τροφίμων να δεσμεύουν τις ελεύθερες ρίζες και να βάζουν φρένο στην καταστρεπτική τους δύναμη.
Βάσει αυτής της λίστας τα ξερά δαμάσκηνα, οι σταφίδες, οι φράουλες, το σπανάκι και τα λαχανάκια Βρυξελλών βρίσκονται στην πρώτη πεντάδα των τροφίμων που χαρίζουν χρόνια ζωής.
Την «ανατομία» των επιδράσεων της μεσογειακής διατροφής στην υγεία έδειξε μελέτη που φέρει την υπογραφή της κ. Αντωνίας Τριχοπούλου, καθηγήτριας Διατροφής και Προληπτικής Ιατρικής. Τα λαχανικά, τα φρούτα, οι ξηροί καρποί, τα όσπρια, το ελαιόλαδο και το αλκοόλ είναι η συνταγή της μακροζωίας. Πολύ περισσότερο μάλιστα όταν οι καταναλωτές αποφεύγουν το κόκκινο κρέας.
Σύμφωνα με την ίδια έρευνα, η «αφοσίωση» στην παραδοσιακή διατροφή συσχετίζεται με χαμηλότερη κατά 14% θνησιμότητα...
Και σε αυτή την περίπτωση όμως ισχύει το μέτρον άριστον, ιδίως σε ό,τι αφορά το αλκοόλ. Τρία με τέσσερα ποτηράκια κρασί την ημέρα για τους άντρες και ένα για τις γυναίκες είναι, σύμφωνα με τους επιστήμονες, η κατάλληλη ποσότητα για την καλή τους υγεία. Εάν όμως, για παράδειγμα, οι γυναίκες το παρακάνουν, τότε αυξάνεται ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου του μαστού.
Η μακροβιότητα είναι κληρονομική
Το γνωμικό το μήλο κάτω από τη μηλιά θα πέσει, φαίνεται πως περικλείει εκτός από λαϊκή σοφία και επιστημονική αλήθεια. Επιδημιολογικές μελέτες έχουν δείξει πως τα παιδιά «κληρονομούν» τη μακροβιότητα των γονέων και ιδίως της μητέρας τους.
«Εάν η μητέρα ζήσει μια μακρά και υγιή ζωή, τότε το παιδί της είναι γενετικά προκαθορισμένο να ζήσει επίσης πολλά χρόνια. Έχει αποδειχτεί πως αυτά τα παιδιά έχουν 50 φορές περισσότερες πιθανότητες να βιώσουν αργότερα το γήρας σε σχέση με τους απογόνους εκείνων που πέθαναν σχετικά νέοι», επισημαίνει ο καθηγητής Επιδημιολογίας και Δημόσιας Υγείας στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ και ακαδημαϊκός κ. Δημήτρης Τριχόπουλος.
Το DΝΑ όμως δεν είναι τόσο ισχυρό όσο κάποιοι πιστεύουν. Το περιβάλλον παίζει εξίσου σημαντικό ρόλο. Ο μολυσμένος αέρας, η κατανάλωση τροφών που κολυμπούν στα φυτοφάρμακα και άλλες επιβλαβείς για την υγεία χημικές ουσίες, ακόμη και το κάπνισμα, μπορούν να... σβήσουν από τον γονιδιακό χάρτη του οργανισμού την κληρονομούμενη μακροζωία.
Ειδικοί σε όλο τον κόσμο προσπαθούν να εντοπίσουν εκείνα τα γονίδια που συμβάλλουν στην πρόωρη γήρανση του σώματος. Η ερευνητική σκαπάνη, σκάβοντας και μελετώντας το DΝΑ μικροοργανισμών, έχει εντοπίσει γονίδια- διαβατήριο για τη μακροζωία.
Μικροί... μαθουσάλες
Στα εργαστήρια ιατρικής και βιολογίας, οι επιστήμονες έχουν καταφέρει με μικρές παρεμβάσεις ακόμη και να τριπλασιάσουν τη ζωή μικροοργανισμών.
Ο κ. Ταβερναράκης με την ερευνητική του ομάδα, εισχώρησαν στα κύτταρα ενός μικροσκοπικού σκουληκιού (νηματόζωου) και αντικατέστησαν ορισμένα γονίδιά του με κάποια άλλα.
Τα καινούργια δεν ήταν τόσο εργατικά σε σχέση με τα προηγούμενα και έτσι τα κύτταρα δεν ξόδευαν πολλή ενέργεια για να συνθέσουν πρωτεΐνες. Με αυτόν τον τρόπο, τα κύτταρα είχαν περίσσευμα δύναμης ώστε να επιδιορθώσουν τις φθορές που υφίσταντο και να ζήσουν περισσότερο.
Το χάπι μεγαλώνει τη ζωή
Οι ορμόνες φαίνεται επίσης να παίζουν σημαντικό ρόλο σε ό,τι αφορά το γήρας. Στο Εθνικό Κέντρο Ερευνών της Γαλλίας, οι ερευνητές έχουν βάλει στο μικροσκόπιο τις μύγες των φρούτων (δροσόφυλλες). Χορηγώντας τους το χάπι της επόμενης ημέρας, απενεργοποίησαν το γονίδιο που συνδέεται με την απόκριση του οργανισμού στις στεροειδείς ορμόνες- ορμόνες που σχετίζονται με την αναπαραγωγική διαδικασία.
Οι επιστήμονες είδαν πως με αυτόν τον τρόπο αυξήθηκε κατά 20% η ζωή των μικροσκοπικών πειραματόζωων.
Εάν η γνώση αυτή εξελισσόταν και μακροπρόθεσμα περνούσε στην κλινική ιατρική, τότε θα ήταν πιθανόν οι άνθρωποι να ξεπεράσουν ακόμη και τα 120 χρόνια ζωής. Το ερώτημα όμως που θέτει ο κ. Τριχόπουλος είναι πως ακόμη και αν αυτό γίνει εφικτό στο μέλλον, «θα είναι δυνατόν να είναι παραγωγική και οικονομικά σταθερή μια κοινωνία υπερηλίκων;»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου