Ολίγον από γερμανικό σύστημα

Στο πρώτο συρτάρι του γραφείου του,ο Γ.Παπανδρέου έχει έτοιμο το σχέδιο του νέου εκλογικού συστήματος.Το επεξεργάστηκε επιτροπή ειδικών, υπό το συντονισμό του Μ.Παπαϊωάννου και αφού τεθεί προς συζήτηση με τα κόμματα,θα λάβει τη μορφή νομοσχεδίου και θα πάρει το δρόμο προς τη Βουλή.
Από τους 300 βουλευτές,οι 150 θα εκλέγονται με λίστα σε μονοεδρικές περιφέρειες.
Το σχέδιο έχει στοιχεία του γερμανικού μοντέλου (την εκλογή κάποιων βουλευτών με σταυρό σε μονοεδρικές περιφέρειες και άλλων με λίστα),όχι όμως και την αναλογικότητά του αφού διατηρεί το «μπόνους» εδρών στο πρώτο κόμμα,ώστε να του επιτρέπει σχηματισμό κυβέρνησης με πανελλαδικό ποσοστό ψήφων γύρω στο 40- 41%.Οδηγεί,ωστόσο στην ανατροπή του σημερινού «στάτους» μέσω του τρόπου με τον οποίο θα εκλέγονται οι βουλευτές,ώστε να υπάρχει η δυνατότητα πλήρους ανανέωσης του πολιτικού προσωπικού της χώρας.
Τα εννέα βασικά σημεία
Ποια είναι τα στοιχεία του νέου εκλογικού συστήματος;
1 Από τους 300 βουλευτές οι 150 θα εκλέγονται με λίστα σε μονοεδρικές περιφέρειες. Αυτό σημαίνει ότι θα υπάρχει κατάτμηση περιοχών, ώστε να αντιστοιχούν σε 50-60.000 ψηφοφόρους.Για παράδειγμα,η σημερινή αχανής Β'Αθηνών θα διαιρεθεί σε 27-28 περιφέρειες με αποτέλεσμα κάποιοι δήμοι (π.χ.Χαλάνδρι) να εκλέγουν δικό τους βουλευτή,οι μικρότεροι να αναδεικνύουν αντιπρόσωπο με ενσωμάτωση στους διπλανούς δήμους,ενώ μεγάλες περιοχές (Περιστέρι,Καλλιθέα) θα στέλνουν δύο ή και τρεις εκπροσώπους τους στο Κοινοβούλιο.
2 Οι σημερινές μονοεδρικές ή νομοί που δεν φθάνουν αυτό το ύψος του πληθυσμού θα συνεχίσουν να εκλέγουν έναν βουλευτή.Δηλαδή δεν θα υπάρχουν συνενώσεις και νομών προκειμένου να διαμορφωθούν οι εκλογικές περιφέρειες, ενώ θα διατηρηθεί και ο θεσμός του αναπληρωτή βουλευτή που θα αναδεικνύεται με βάση τη σχετική πλειοψηφία όπως και σήμερα.
Με μικρές εξαιρέσεις,λοιπόν,τα μεγάλα κόμματα προβλέπεται ότι θα εξασφαλίζουν τη συντριπτική πλειοψηφία των μονοεδρικών περιφερειών.
3 Το σπάσιμο των μεγάλων περιφερειών σημαίνει αλλαγές και στον τρόπο δουλειάς των υποψηφίων:Η αναγνωρισιμότητα, λόγου χάρη,μέσω της τηλεόρασης δεν θα αποτελεί το παν,και πρόσωπα με έντονη τοπική δραστηριότητα θα έχουν καλύτερες προϋποθέσεις εκλογής τους στη Βουλή.
Αλλά και μικρότερες δαπάνες,χωρίς «σπόνσορες» για τις πολυέξοδες εκστρατείες. Γεγονός που μπορεί να συμβάλει στην απεξάρτηση πολιτικών από επιχειρηματικά συμφέροντα.
4 Οι περίπου 100 βουλευτές (ο ακριβής αριθμός θα αποτελέσει αντικείμενο διαβούλευσης) θα εκλέγονται από λίστα υποψηφίων σε ευρείες εκλογικές περιφέρειες,οι οποίες στο εξής θα είναι 5 ή 6,αντί των σημερινών δεκατριών διοικητικών περιφερειών.
5 Οι βουλευτές από τις λίστες θα εκλέγονται αναλογικά από τα κόμματα με βάση το πανελλαδικό τους ποσοστό.Το ΚΚΕ π.χ.θα εξέλεγε όλους τους βουλευτές του από τις λίστες των περιφερειών,αφού θα έβγαζε ελάχιστους ή κανέναν στις μονοεδρικές.
Αντιθέτως,το δεύτερο κόμμα θα εκλέγει αναλογικά λιγότερους από τις λίστες από το τρίτο ή το τέταρτο κόμμα,αφού το δεύτερο κόμμα θα εκλέγει βουλευτές και στις μονοεδρικές.
6 Το ποσοστό αναλογικότητας η αρχική σκέψη είναι να διατηρηθεί στο 87%.Αυτό σημαίνει ότι το «μπόνους» στο πρώτο κόμμα θα είναι 40 βουλευτές,από τις λίστες.Ομως,αν συμφωνήσει και η Νέα Δημοκρατία,είναι πολύ πιθανόν το πριμ να ανέβει στους 50 βουλευτές,όσους προβλέπει σήμερα και ο «νόμος Παυλόπουλου».
7 Το όριο εισόδου ενός κόμματος στη Βουλή διατηρείται στο 3%,παρά το γεγονός ότι το γερμανικό σύστημα προβλέπει το 5% ως προϋπόθεση κοινοβουλευτικής εκπροσώπησης.
8 Στα ψηφοδέλτια των κομμάτων θα υπάρχουν δύο κατάλογοι βουλευτών:Οι υποψήφιοι για τις μονοεδρικές,όπου οι ψηφοφόροι θα βάζουν σταυρό και οι υποψήφιοι της λίστας για την ευρύτερη περιφέρεια όπου δεν θα χρειάζεται σταυρός προτίμησης.
Οι εκλογείς το πιθανότερο είναι πως θα έχουν να επιλέξουν μεταξύ 3 υποψηφίων από κάθε κόμμα στις μονοεδρικές (υπάρχει και η σκέψη για 2).
9 Ο θεσμός των βουλευτών Επικρατείας δεν θα έχει πλέον νόημα με βάση το νέο σύστημα. Οι σκέψεις,όμως,είναι να διατηρηθεί με νέα μορφή και να εκλέγονται από εκεί οι εκπρόσωποι των αποδήμων οι οποίοι θα είναι μάλλον έξι βουλευτές: δύο από Ευρώπη,δύο από Αμερική,ένας από Αφρική και ένας από Αυστραλία.
Στο μέγαρο Μαξίμου πιστεύουν ότι το νέο σύστημα μπορεί να εξασφαλίσει τη συναίνεση της Ν.Δ.και να ισχύσει από τις επόμενες κιόλας εκλογές,αν συμφωνήσουν γι'αυτό τουλάχιστον 200 βουλευτές.Γι'αυτό,άλλωστε,είναι διατεθειμένοι για συμβιβασμούς σε πολλά σημεία όπως το «μπόνους» εδρών ή η διαίρεση περιφερειών.
Η στάση των υπόλοιπων κομμάτων
Από την άλλη πλευρά,κορυφαίοι της αξιωματικής αντιπολίτευσης (ανάμεσά τους η Ντόρα Μπακογιάννη και ο Α.Σπηλιωτόπουλος) έχουν ήδη στο παρελθόν ταχθεί υπέρ μιας παραλλαγής του γερμανικού συστήματος.Αυτό,άλλωστε,θα ευνοούσε και τον όποιο νέο αρχηγό της Ν.Δ.,ο οποίος θα έχει κάθε λόγο να μπουν στη Βουλή πρόσωπα της εμπιστοσύνης του.
**Αντιδράσεις αναμένονται,ωστόσο, από τους βουλευτές,οι οποίοι πλέον θα εξαρτώνται πλέον σε μεγάλο βαθμό από τις αποφάσεις των αρχηγών τους,αλλά και από την αριστερά με αιχμή την αναλογικότητα (στη Γερμανία το σύστημα είναι πλήρως αναλογικό) και τα μικρότερα κόμματα.
**Η κυβέρνηση,πάντως,θεωρεί αδύναμη την κριτική αυτή.Και θα απαντήσει ότι δεν μπορεί τα κόμματα της αριστεράς να ζητούν απλή αναλογική,ενώ ταυτόχρονα τάσσονται εναντίον των κυβερνητικών συνεργασίας, δηλώνοντας εξαρχής ότι αδιαφορούν αν θα σχηματίζεται κυβέρνηση.
**Μπορεί το νέο σύστημα να βοηθήσει στον εκδημοκρατισμό της εσωτερικής λειτουργίας των κομμάτων;
Μέχρι σήμερα οι λίστες ήταν υπόθεση των αρχηγών και μάλλον έτσι θα παραμείνουν.Στο μεσοδιάστημα,ωστόσο,είναι βέβαιο ότι θα διατυπωθεί το αίτημα συμμετοχής και των μελών σε αυτές τις αποφάσεις.Κι εκεί θα κριθούν πολλές από τις σημερινές διακηρύξεις περί εμβάθυνσης της δημοκρατίας και νέου τύπου κομματικής λειτουργίας.