Πρόληψη παιδικών ατυχημάτων

Τα ατυχήματα αποτελούν το σημαντικότερο πρόβλημα υγείας παιδιών και νέων ατόμων. Ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια τα παιδικά ατυχήματα έχουν πάρει στον τόπο μας διαστάσεις επιδημίας. Όμως, η αντιμετώπισή τους είναι εφικτή και η επιδημία είναι δυνατό να τεθεί υπό έλεγχο, όπως έχει δείξει η εμπειρία άλλων χωρών, που έχουν εφαρμόσει επιτυχή προγράμματα πρόληψης.
Τα μικρά παιδιά αποτελούν μία από τις πιο ευαίσθητες ομάδες έναντι των ατυχημάτων διότι έχουν άγνοια του κινδύνου, φυσική περιέργεια για να εξερευνήσουν τον κόσμο. Επιπλέον διανύουν την φάση της ανάπτυξης του μυϊκού, σκελετικού και νευρικού συστήματος τους, με αποτέλεσμα να βρίσκονται σε διαρκή κίνηση. Είναι θλιβερό το γεγονός ότι οι περισσότεροι τραυματισμοί συμβαίνουν επειδή οι γονείς αγνοούν ή υποτιμούν τις δυνατότητες των παιδιών τους.
Είναι φρόνιμο να κάνετε το σπίτι σας ασφαλές πριν ξεκινήσει το παιδί σας να περπατάει. Αρχικά ασφαλίστε όλες τις πρίζες με ειδικά προστατευτικά, για να γίνει αποφυγή του κινδύνου της ηλεκτροπληξίας. Στον ύπνο το μωρό πρέπει να είναι ανάσκελα ή στο πλάι για να μειωθεί ο κίνδυνος αιφνιδίου θανάτου. Τα κάγκελα της κούνιας δεν πρέπει να απέχουν περισσότερο από 6 εκατοστά μεταξύ τους και δεν πρέπει να υπάρχει κενό μεταξύ στρώματος και κούνιας. Το στρώμα πρέπει να είναι σταθερό (όχι στρώμα νερού ή μαλακά μαξιλάρια). Μην αφήνετε ένα μωρό να σκαρφαλώνει σε έπιπλα, καρέκλες κλπ. Κρατήστε μακριά μικρά αντικείμενα ή κορδόνια (ότι χωράει στο ρολό του χαρτιού υγείας θεωρείται επικίνδυνο για κατάποση).Στο μπάνιο ποτέ μην αφήνετε ένα μωρό μόνο του στην μπανιέρα ή κοντά σε πισίνα – θάλασσα ασχέτως το βάθος του νερού• οι περισσότεροι πνιγμοί παιδιών σημειώνονται στα ρηχά και όχι στα βαθιά γιατί οι γονείς τους ήταν επαναπαυμένοι. Όσο νωρίτερα μαθαίνει ένα παιδί να κολυμπάει, τόσο μειώνονται οι πιθανότητες ατυχημάτων από πνιγμό, αλλά και πάλι δεν πρέπει να μην είναι κάτω από επιτήρηση. Στην άθληση θα πρέπει να τηρούνται όλα τα απαραίτητα μέτρα προστασίας (κράνος και επιγονατίδες στο skateboard κλπ).
Στην κουζίνα επίσης δεν πρέπει να μένει ένα παιδί μόνο του χωρίς επίβλεψη διότι υπάρχει ο κίνδυνος να έρθει σε επαφή με κοφτερά αντικείμενα ή με καυτά υγρά. Επίσης, για τον ίδιο λόγο που αναφέρθηκε προηγουμένως, πρέπει να αποφεύγουμε να το παίρνουμε αγκαλιά την ώρα που μαγειρεύουμε και να υπάρχει η μέριμνα ώστε τα χερούλια των μαγειρικών σκευών να είναι στραμμένα προς τα μέσα.
Στο αυτοκίνητο πάντα να γίνεται χρήση ειδικών καθισμάτων που βλέπουν προς τα πίσω και να είναι σφιχτά δεμένα με τις ειδικές υποδοχές της ασφαλείας. Πάντα να βάζετε τα παιδιά στο πίσω κάθισμα και στην περίπτωση που χρησιμοποιείτε μηχανή να τους φοράτε κράνος.
Στο σχολείο μπορείτε να προστατέψετε το παιδί σας μέσω του συλλόγου γονέων και κηδεμόνων με προτάσεις προς το σχολείο για λήψη μέτρων ασφαλείας (πυρόσβεση, άσκηση πυρκαγιάς ή σεισμού κλπ). Επειδή όμως τα περισσότερα ατυχήματα στον σχολικό χώρο συμβαίνουν από την επιθετικότητα των μαθητών στο διάλλειμα, θα ήταν συνετό να προειδοποιούσατε το παιδί σας και να το μαθαίνατε τρόπους κόσμιας συμπεριφοράς. Στις παιδικές χαρές πολλές φορές το έδαφος έχει κακοτεχνίες, για αυτόν τον λόγο θα πρέπει να προβλέπετε τα επικίνδυνα σημεία που μπορεί να τραυματίσουν το παιδί σας και να φεύγετε από αυτές όταν το φως λιγοστεύει.

Ατυχήματα σε βρέφη

Δεσπόζουσα αιτία θανατηφόρων ατυχημάτων στα βρέφη είναι οι πνιγμοί-πνιγμονές από εισρόφηση τροφών ή απόφραξη των αεροφόρων οδών από ξένο σώμα και ακολουθούν τα τροχαία ενώ οι πτώσεις αποτελούν την πρώτη αιτία προσέλευσης βρεφών για ατύχημα στα Εξωτερικά Ιατρεία των Νοσοκομείων. Επειδή στην ηλικία αυτή τα ατυχήματα συμβαίνουν συνήθως σε περιβάλλον που ελέγχεται από γονείς η συχνότητά τους μπορεί να μειωθεί τόσο με τη δημιουργία ασφαλέστερων προϊόντων και συνθηκών περιβάλλοντος όσο και με ειδική εκπαίδευση των γονιών για αποτελεσματική εποπτεία.
Για παράδειγμα, τους πρώτους τρεις μήνες φροντίζουμε:
• να μην υπάρχουν στο κρεβάτι του μωρού αντικείμενα που μπορεί να προκαλέσουν ασφυξία ή πνιγμό
• να κρατάμε πάντα στην αγκαλιά μας το μωρό όταν το ταΐζουμε για να αποφεύγεται
• κίνδυνος της εισρόφησης
• να μην το αφήνουμε ποτέ μόνο του σε υψηλές επιφάνειες, όπως οι αλλαξιέρες και το κρεβάτι γιατί υπάρχει κίνδυνος να συρθεί από μόνο του στην άκρη και να πέσει
• να προμηθευτούμε και να τοποθετήσουμε σωστά στο αυτοκίνητο την ειδική συσκευή ασφαλούς μεταφοράς του μωρού.
Λέγεται ότι η πρόληψη των τροχαίων ατυχημάτων στα παιδιά αρχίζει από το μαιευτήριο.
Στην ηλικία των πέντε μηνών το μωρό αρπάζει και βάζει στο στόμα του διάφορα μικροαντικείμενα, τραβάει τραπεζομάντιλα ή αναποδογυρίζει φλιτζάνια με καυτό ρόφημα.

Γι' αυτό φροντίζουμε:

• να φυλάμε μικροσκοπικά παιγνίδια και αντικείμενα μακριά του, αφού μπορεί να πνιγεί με παιγνίδια που είναι ασφαλή για μεγαλύτερης ηλικίας παιδιά
• να μην πίνουμε καυτά ροφήματα με το μωρό στην αγκαλιά.Στην ηλικία των εννέα μηνών το μωρό μπορεί να καθίσει... αλλά και να γλιστρήσει στο μπάνιο. Είναι ικανό να μπουσουλίσει και να φθάσει μέχρι το πιατάκι με το φαγητό της γάτας ή τη φωτιά στο τζάκι ή το πλατύσκαλο μιας εσωτερικής σκάλας. Καθώς κρατιέται και στέκεται όρθιο από το ελαφρύ τραπέζι μπορεί να το αναποδογυρίσει και να πέσει μαζί του. Τα καταφέρνει να σκαρφαλώνει πάνω σε έπιπλα με κίνδυνο να πέσει από τις καρέκλες ή το καρότσι του.

Γι' αυτό φροντίζουμε:

• να μην αφήνουμε ποτέ το μωρό μόνο του όταν είναι ξύπνιο
• να κρατάμε καθαρό και να απομακρύνουμε από το πάτωμα επικίνδυνα αντικείμενα
• να χρησιμοποιούμε προστατευτικό κάλυμμα στο τζάκι και πόρτα ασφαλείας στην αρχή της εσωτερικής σκάλας
• να είμαστε πάντα μαζί με το μωρό στο μπάνιο
• να μην εμπιστευόμαστε να το προσέχουν μεγαλύτερα παιδιά
• να ελέγξουμε αν το κάθισμα μεταφοράς του παιδιού στο αυτοκίνητο είναι το κατάλληλο για την ηλικία και το βάρος του.
Στα πρώτα του γενέθλια το μωρό απολαμβάνει να σκαρφαλώνει εδώ και εκεί... με κίνδυνο να πέσει ακόμη και έξω από το παράθυρο. Χαίρεται να ανοίγει κουτιά και να δοκιμάζει το περιεχόμενό τους.

Γι' αυτό φροντίζουμε:

•να είμαστε πάντα μαζί του, όταν το μωρό είναι ξύπνιο
• να ασφαλίζουμε τα ντουλάπια και τις πόρτες με ειδικά κάλυπτρα ασφαλείας ώστε να μην είναι επισκέψιμοι από το παιδί αποθηκευτικοί χώροι όπου φυλάσσονται απορρυπαντικά, φάρμακα, καλλυντικά και άλλες επικίνδυνες χημικές ουσίες.
• να τοποθετούμε στις πρίζες του ηλεκτρικού προστατευτικά καλύμματα
• να μαγειρεύουμε στα πίσω μάτια της κουζίνας με τις λαβές των μαγειρικών σκευών στραμμένες προς τον τοίχο για να αποφεύγονται τα εγκαύματα
• να βεβαιωθούμε ότι τα παράθυρα έχουν κλειδαριές ασφαλείας που δεν μπορούν να ανοιχτούν από τα παιδιά
• ενισχύσουμε τα κάγκελα της βεράντας με ειδικό προστατευτικό δίχτυ που φτάνει σε ύψος τα 1.80 μέτρα

Ατυχήματα σε παιδια 1-4 ετών

Το μεγαλύτερο αριθμό θανατηφόρων ατυχημάτων στα ελληνόπουλα της προσχολικής ηλικίας προκαλεί η εμπλοκή σε τροχαίο με την ιδιότητα κυρίως του επιβάτη ή του πεζού ενώ οι πνιγμοί-πνιγμονές από ξένα σώματα εξακολουθούν να είναι σημαντική αιτία θανάτου. Όπως στα βρέφη έτσι και στα παιδιά της προσχολικής ηλικίας οι τυχαίες πτώσεις, τα εγκαύματα και οι δηλητηριάσεις αποτελούν τις συχνότερες κατά σειρά αιτίες επίσκεψης για ατύχημα στα Εξωτερικά Ιατρεία των νοσοκομείων. Στην ηλικία αυτή το παιδί σας τα καταφέρνει να ανοίγει δοχεία και μπουκάλια καθώς και συρτάρια, όπου έχετε αποθηκεύσει αιχμηρά αντικείμενα. "Παίζει" με τους διακόπτες με πιθανότητα να ανάψει το μάτι της κουζίνας ή το ηλεκτρικό σίδερο. Μπορεί να ανάψει σπίρτα... και να προξενήσει πυρκαγιά ή να ανοίξει τη βρύση και να καεί με το ζεστό νερό. Διασκεδάζει να σκαρφαλώνει στα κάγκελα της βεράντας και να κάνει τσουλήθρα στην κουπαστή της σκάλας.

Γι' αυτό φροντίζουμε:

• να τηρεί το σπίτι μας τις ειδικές προδιαγραφές ασφάλειας για παιδιά
• να επιτηρούμε το παιδί σωστά και διακριτικά
• να το διδάσκουμε σιγά-σιγά και υπομονετικά θέματα ασφαλούς συμπεριφοράς.
Το παιδί καταλαβαίνει τις οδηγίες, αλλά τις ξεχνά όταν ενθουσιάζεται ή το απορροφά κάτι άλλο.

Ατυχήματα σε παιδιά 5–9 χρόνων

Το μεγαλύτερο αριθμό θανατηφόρων ατυχημάτων στα ελληνόπουλα της πρώτης σχολικής ηλικίας προκαλεί η εμπλοκή σε τροχαίο ατύχημα με αυξημένο το ποσοστό των παιδιών που παρασύρονται από τροχοφόρα. Το γεγονός αντικατοπτρίζει την αυξημένη κινητικότητα και διάθεση των παιδιών για ανεξαρτησία και υπογραμμίζει την ανάγκη συνεχούς επιτήρησης και σωστής εκπαίδευσης στην κυκλοφοριακή αγωγή. Οι πνιγμοί-πνιγμονές περνούν σε δεύτερη θέση και ακολουθούν τα εγκαύματα ενώ τα ατυχήματα από πτώσεις αποτελούν και στην ηλικιακή αυτή ομάδα τη συχνότερη αιτία προσέλευσης για ατύχημα στα Εξωτερικά Ιατρεία των νοσοκομείων. Για την πρόληψη των ατυχημάτων στην ηλικία αυτή χρησιμοποιούνται επίσης προγράμματα ανάπτυξης δεξιοτήτων που θα εξασφαλίσουν την ασφαλέστερη συμπεριφορά του παιδιού.
Τα πεντάχρονα παιδιά μπορούν με τη δική μας επίβλεψη να χρησιμοποιούν το μαχαίρι και να ανάβουν τα σπίρτα. Μπορούν να παίζουν στα διαφορετικά όργανα της παιδικής χαράς... με κίνδυνο κυρίως να πέσουν από ύψος. Ακόμη έχουν μάθει να οδηγούν ποδήλατο, σε περιορισμένο χώρο αλλά όχι στο δρόμο και να κολυμπούν υπό την επίβλεψη ενήλικα. Στην ηλικία αυτή τα παιδιά είναι σε θέση να αντιληφθούν την επικινδυνότητα ορισμένων καταστάσεων. Ωστόσο χρειάζονται την καθοδήγηση-επίβλεψη των ενηλίκων έως ότου η ασφαλής συμπεριφορά γίνει βίωμά τους.

Επίσης οι γονείς θα πρέπει να φροντίσουν:

• μαζί με το πρώτο του ποδήλατο να αγοράσουν στο παιδί τους και το αντίστοιχο κράνος και να βεβαιωθούν ότι χρησιμοποιείται για τις μετακινήσεις του παιδιού στο αυτοκίνητο το ειδικό υποστηρικτικό κάθισμα
• να μάθουν το παιδί τους κολύμπι... οι χαρές της θάλασσας μπορεί να εγκυμονούν κινδύνους να ενημερωθούν αν γίνεται περιοδικός έλεγχος των οργάνων και υπάρχει σωστή επιτήρηση στην παιδική χαρά που συχνάζει το παιδί σας
• να ενημερωθούν αν γίνεται περιοδικός έλεγχος των οργάνων και υπάρχει σωστή επιτήρηση στην παιδική χαρά που συχνάζει το παιδί σας

Ατυχήματα σε παιδιά 10–14 χρόνων

Με την είσοδο του παιδιού στην εφηβεία, τα τροχαία ατυχήματα στα οποία τα παιδιά συμμετέχουν είτε ως επιβάτες αυτοκινήτων και δικύκλων είτε ως πεζοί αποτελούν την κύρια αιτία θανάτου. Ακολουθούν οι πνιγμοί που στην ηλικία αυτή αντιπροσωπεύουν κυρίως ατυχήματα στη θάλασσα. Οι πτώσεις αποτελούν και πάλι την πρώτη αιτία προσέλευσης στα Εξωτερικά Ιατρεία των νοσοκομείων, αλλά στις ηλικίες αυτές προκαλούνται σε χώρους εκτός σπιτιού, όπως το σχολείο και οι αθλητικές δραστηριότητες. Στα προγράμματα παρέμβασης δίνεται ειδική έμφαση στη δημιουργία ασφαλούς περιβάλλοντος στο σχολείο ή στη γειτονιά και μεγάλη προσοχή στην τήρηση των προδιαγραφών ασφάλειας των αθλητικών εγκαταστάσεων και του αθλητικού εξοπλισμού.
Τα δεκάχρονα παιδιά έχουν μάθει την ασφαλή συμπεριφορά και μπορούν για παράδειγμα να διασχίζουν μόνα τους σχετικά ήσυχους δρόμους. Παρόλα αυτά υπάρχει πιθανότητα να παραβλέψουν ορισμένους κινδύνους και να παρασυρθούν από φίλους ή να οδηγηθούν σε ακρότητες για να δοκιμάσουν τις δυνατότητές τους. Για τα επόμενα χρόνια χρειάζεται να επιμένετε στη λήψη μέτρων ασφάλειας αφήνοντας συγχρόνως το παιδί να ανακαλύπτει την ανεξαρτησία του μέσα στα όρια που καθορίζουν τα μέτρα αυτά. Το δικό σας όμως ζωντανό παράδειγμα είναι εκείνο που μετράει περισσότερο από κάθε συμβουλή.