Ολυμπιακή... καθίζηση

Αυτό που «είδαν» οι δορυφόροι μόλις έστειλαν μία δέσμη ακτινοβολίας στους κίονες της αρχαίας Ολυμπίας δεν χωρούσε αμφιβολία: ο Ναός του Διός, το Πρυτανείο και σχεδόν ολόκληρος ο αρχαιολογικός χώρος «βυθίζονται» μέχρι και 1,6 χιλιοστά τον χρόνο. Οι Έλληνες επιστήμονες έπρεπε τώρα να καταλάβουν το γιατί.
Είναι η πρώτη φορά στον κόσμο που η εξελιγμένη δορυφορική τεχνολογία της Συμβολομετρίας Σταθερών Ανακλαστήρων εφαρμόζεται σε έναν αρχαιολογικό χώρο και μάλιστα τέτοιας σπουδαιότητας για να διαπιστώσει τη συμπεριφορά των μνημείων στο πέρασμα των αιώνων. «Μπορούμε να πούμε με σιγουριά ότι τουλάχιστον από το 1992 μέχρι σήμερα το μεγαλύτερο μέρος της αρχαίας Ολυμπίας υφίσταται αυτή την καθίζηση», λέει στα «ΝΕΑ» ο κ. Ισαάκ Παρχαρίδης που είναι επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Γεωγραφίας του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου και ειδικός σε θέματα παρατήρησης φυσικών καταστροφών της Γης από το Διάστημα με χρήση δορυφορικών συστημάτων.
«Η μεγαλύτερη καθίζηση του εδάφους παρατηρείται κάτω από τα... πόδια του Ναού του Διός. Στο σημείο αυτό την υπολογίσαμε μέχρι και 1,6 χιλιοστά τον χρόνο. Στο Πρυτανείο η καθίζηση είναι 0,36 χιλιοστά, στο Λεωνίδειο 0,69 χιλιοστά τον χρόνο και στην Ακαδημία της Ολυμπίας που βρίσκεται στον Κρόνιο Λόφο 0,36 χιλιοστά τον χρόνο. Αν το δει κανείς υπό το πρίσμα του γεωλογικού χρόνου, η καθίζηση είναι σημαντική. Σε 1.000 χρόνια η αρχαία Ολυμπία θα έχει βυθιστεί κατά ένα μέτρο ή και περισσότερο ίσως».Για τον κ. Ισαάκ Παρχαρίδη και τον υποψήφιο διδάκτορα κ. Μιχάλη Φουμέλη, η καταβύθιση της αρχαίας Ολυμπίας άρχισε πολύ παλιότερα. «Ίσως να συνέβαινε πάντα γιατί η περιοχή αυτή ανέκαθεν γειτνίαζε με ζώνες που είναι ιδιαίτερα γεωδυναμικά ενεργές», λέει στα «ΝΕΑ» ο κ. Μ. Φουμέλης. Όμως τα αίτια είναι βαθύτερα. Και βρίσκονται στην ποιότητα των εδαφών πάνω στην οποία θεμελιώθηκε η Ολυμπία.
Κακή ποιότητα εδάφους
«Έχουμε να κάνουμε με εδάφη μη συνεκτικά», ανακοίνωσε πριν από λίγες μέρες στους επιστήμονες του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ΕSΑ) ο κ. Ι. Παρχαρίδης. Ο ΕSΑ και το Ίδρυμα Λάτση στήριξαν την πραγματοποίηση της πρωτοποριακής αυτής έρευνας και οι Έλληνες ειδικοί που κατάφεραν με ένα σύμπλεγμα δορυφόρων να υπολογίσουν από απόσταση 800 χιλιομέτρων στο Διάστημα αυτή την αόρατη με γυμνό μάτι εδαφική αποσταθεροποίηση είναι σίγουροι πως η συμπεριφορά των εδαφών κάτω από τον στίβο των αρχαίων Ολυμπιακών Αγώνων προκαλεί αργά, αλλά σταθερά αυτή την καταβύθιση.
«Τα ιζήματα του εδάφους συμπυκνώνονται, συνενώνονται κατά κάποιον τρόπο και το έδαφος συρρικνώνεται. Δεν μπορείς να κάνεις κάτι για να το αλλάξεις αυτό. Έτσι είναι η ιστορία της Γης. Η στεριά και η θάλασσα βρίσκονται σε διαρκή κίνηση σχηματίζοντας βουνά, πεδιάδες, ωκεανούς και παραλίες. Απλώς αυτό που μπορούμε να πούμε εδώ είναι ότι επειδή στην περιοχή της αρχαίας Ολυμπίας δεν γίνεται χρήση γεωτρήσεων, ο ρυθμός της καθίζησης δεν έχει επιταχυνθεί. Γιατί διαφορετικά, από την άντληση του νερού θα δημιουργούνταν ένα κενό το οποίο θα πήγαινε να καλύψει το έδαφος. Και τότε δεν θα μιλούσαμε απλώς για καθίζηση 1 και 2 χιλιοστών τον χρόνο, αλλά για 3 ή και 4 εκατοστά τον χρόνο», αναφέρει ο κ. Ισαάκ Παρχαρίδης.
Πώς γίνεται η μέτρηση
Η τεχνολογία της Συμβολομετρίας Σταθερών Ανακλαστήρων που έχει αναπτύξει ο κ. Ισαάκ Παρχαρίδης στηρίζεται στην αξιοποίηση δορυφόρων, οι οποίοι βρίσκονται σε απόσταση 400 έως 800 χιλιομέτρων μακριά από τη Γη. Ο δορυφόρος στέλνει μία δέσμη μικροκυματικής ακτινοβολίας στα μνημεία και αυτή επιστρέφει πίσω μεταφέροντας πληροφορίες για το μέγεθος της απόστασης που χωρίζει τα δύο αντικείμενα. «Το ταξίδι της ακτινοβολίας από τον δορυφόρο στη Γη διαρκεί συγκεκριμένη ώρα και θα αλλάξει μόνο όταν η απόσταση έχει αυξηθεί εξαιτίας της καθίζησης του εδάφους πάνω στο οποίο είναι κτισμένο ένα οικοδόμημα». Ο δορυφόρος περνάει πάνω από το ίδιο σημείο της Γης, κάθε 35 μέρες, την ίδια πάντα ώρα.