Ενα τραπέζι... όλο υγεία!

Οι άγιες ημέρες του Πάσχα αποτελούν συνήθως μια καλή αφορμή για ξεκούραση, χαλάρωση, απόδραση από την καθημερινότητα (που για κάποιους από εμάς σημαίνει ταξίδι εκτός πόλης) και φυσικά συνάντηση με φίλους, συγγενείς και αγαπημένα πρόσωπα. Οπως λοιπόν συμβαίνει σε κάθε ευκαιρία γιορτής, το φαγητό αναλαμβάνει πρωταγωνιστικό ρόλο. Πόσω μάλλον όταν έχει προηγηθεί νηστεία 5-48 ημερών.
Δεν είναι τυχαίο άλλωστε πως τα ασθενοφόρα δουλεύουν... διπλοβάρδια από το βράδυ της Ανάστασης μέχρι και τη Δευτέρα του Πάσχα. Η υπερβολική κατανάλωση φαγητού (πλούσιου σε θερμίδες, λιπαρά και αλάτι) και οινοπνεύματος επιδεινώνει χρόνια καρδιαγγειακά και πεπτικά νοσήματα, ενώ απορρυθμίζει τον σακχαρώδη διαβήτη. Τόσο κατά την περίοδο της νηστείας όσο και κατά τις ημέρες που ακολουθούν την Ανάσταση, ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να επιδείξουν οι ασθενείς με βεβαρημένο ιατρικό ιστορικό, χρόνια φαρμακευτική αγωγή και όσοι ακολουθούν ειδική διατροφή.

Προστατέψτε το στομάχι

Το παραδοσιακό γεύμα του Πάσχα μπορεί να είναι δύσκολο για το πεπτικό μας σύστημα. Μη λησμονείτε ότι το βαρύ/λιπαρό γεύμα της Κυριακής του Πάσχα έπεται μιας μεγάλης (ή μικρής, ανάλογα) αποχής από ζωικά τρόφιμα ή/και λάδι. Θα πρέπει να φροντίσουμε λοιπόν το πεπτικό μας σύστημα εκείνη την ημέρα ώστε να μη... βογκήξει.
Κατ' αρχάς, αποβάλετε κατά το δυνατόν περισσότερο το άγχος σας. Κάντε περίπατο ή τζόγκινγκ (στην εξοχή) για να... καθαρίσετε το μυαλό.
Εάν φιλοξενείτε φίλους, δεχθείτε τη βοήθειά τους, δεν χρειάζεται να γίνετε... χίλια κομμάτια. Οτιδήποτε μπορεί να αναβληθεί για την επόμενη εβδομάδα θα πρέπει όντως να το αναβάλετε.
Κοιμηθείτε και ξεκουραστείτε αρκετά. Πάνω από όλα, το Πάσχα θα πρέπει να είναι μια ευκαιρία χαλάρωσης και γιορτής για όλους.
Καταναλώστε μικρά, συχνά και υγιεινά γεύματα. Η κατανάλωση τροφών με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά και ζάχαρη οδηγούν συχνά σε αναζήτηση μεγαλύτερων μερίδων, οπότε αυξάνονται οι πιθανότητες ανθυγιεινών επιλογών κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Μασήστε διεξοδικά την τροφή σας. Η γρήγορη κατανάλωση του φαγητού συνοδεύεται από κατάποση ποσοτήτων αέρα (αεροφαγία), που επιτείνει το αίσθημα δυσφορίας από το στομάχι.
Σε γενικές γραμμές, αποφύγετε λιπαρά, κρεμώδη ή τηγανητά τρόφιμα, καθώς μπορεί να εκδηλωθούν δυσάρεστα συμπτώματα από το πεπτικό.
Να είστε προσεκτικοί όσον αφορά την επιλογή σας σε ποτό, καθώς το αλκοόλ όπως και η καφεΐνη μπορεί να είναι εξίσου ερεθιστικά για το πεπτικό.

Αγοράστε υπεύθυνα

Ενα υγιεινό τραπέζι συνεπάγεται αυτόματα και ασφαλές για την υγεία μας φαγητό. Για τον λόγο αυτό παρατίθενται οι κυριότερες οδηγίες διασφάλισης ποιότητας για τα τρόφιμα, που συνήθως κατέχουν περίοπτη θέση στο πασχαλινό μας τραπέζι, σύμφωνα με τις επιταγές του Ενιαίου Φορέα Ελέγχου Τροφίμων (ΕΦΕΤ).
Ο ΕΦΕΤ συνιστά λοιπόν να είμαστε προσεκτικοί αναφορικά με τις ενδείξεις των τυποποιημένων προϊόντων -όπως αυτές δίδονται από τον παρασκευαστή τους- και τις οποιεσδήποτε αλλαγές στα συνήθη χαρακτηριστικά των τροφίμων. Συστήνεται η αγορά τροφίμων μόνο από επίσημα και ελεγχόμενα σημεία της αγοράς. Οι αγορές τροφίμων από πλανόδιους περιστασιακούς πωλητές ή από ανώνυμα σημεία πώλησης θα πρέπει να αποφεύγονται, διότι αποτελούν πηγή διάθεσης μη ελεγχόμενων τροφίμων, που μπορεί να παραπλανήσουν τον καταναλωτή και να προκαλέσουν μικρά ή μεγάλα προβλήματα στην υγεία του.
Τα κατεψυγμένα πρέπει να συντηρούνται στα σημεία πώλησης σε ψυγείο-καταψύκτη με θερμοκρασία -180C και να υπάρχουν όλα τα στοιχεία του παρασκευαστή στη συσκευασία: κωδικός και αριθμός έγκρισης της Ε.Ε., οι ιδιαίτερες συνθήκες συντήρησης και χρήσης και η ημερομηνία κατάψυξης και λήξης.

Αμνοερίφια και βοοειδή

Σε όλα τα κρέατα/σφάγια πρέπει να υπάρχουν σφραγίδες που να υποδηλώνουν τη χώρα γέννησης κάθε ζώου. Αναλυτικότερα, από τις 31-3-03 σχετικά με τη σφράγιση των κρεάτων ισχύουν τα εξής:
Για τα ζώα που γεννήθηκαν στην Ελλάδα και εσφάγησαν σε ελληνικό σφαγείο, όλες οι σφραγίδες είναι χρώματος τιρκουάζ, φέρουν σφραγίδα με τη λέξη «Ελλάς», καθώς και μια στρογγυλή σφραγίδα που υποδηλώνει τον κτηνιατρικό έλεγχο.
Για τα ζώα που γεννήθηκαν σε τρίτη χώρα (εκτός Ελλάδας και Ε.Ε.) και εσφάγησαν σε ελληνικό σφαγείο, όλες οι σφραγίδες είναι χρώματος τιρκουάζ και θα πρέπει να υπάρχει μια επιπλέον σφραγίδα χρώματος καστανού με το όνομα της χώρας γέννησης.
Για τα ζώα που γεννήθηκαν στην Ε.Ε. και εσφάγησαν σε ελληνικό σφαγείο, όλες οι σφραγίδες είναι χρώματος τιρκουάζ και θα πρέπει να υπάρχει μια επιπλέον σφραγίδα ίδιου χρώματος με το όνομα της χώρας γέννησης.
Τα παραπάνω δεν ισχύουν για κρέατα που έχουν σφραγιστεί στη χώρα προέλευσής τους.
Για τη διασφάλιση της δημόσιας υγείας από την κατανάλωση σφαγίων συστήνεται να δίδεται προσοχή στην υγιεινή του καταστήματος. Το νωπό κρέας δεν πρέπει να είναι εκτεθειμένο στα τσιγκέλια. Το αρνάκι γάλακτος πρέπει να έχει ροζ κρέας, τα κόκαλά του να είναι λεπτά και το λίπος του άσπρο. Το φρέσκο αρνί έχει μυρωδιά ευχάριστη (όχι οσμή αμμωνίας) και η σάρκα του πρέπει να είναι σφιχτή και ελαφρώς υγρή. Το χρώμα του πρέπει να είναι «ζωηρό». Οταν έχει θαμπό χρώμα και σκληρό κρέας με εκχυμώσεις, πιθανόν το ζώο να είναι άρρωστο. Αντίθετα, το κατσικάκι έχει πιο σκούρο και σφικτό κρέας από το αρνί και λιγότερο λίπος. Τέλος, τα έντερα πρέπει να είναι πλυμένα και καθαρισμένα χωρίς δυσάρεστες οσμές, ενώ το συκώτι, τα νεφρά και τα μυαλά πρέπει να τρώγονται φρέσκα (1-2 ημερών).

Εντόσθια

Υπό τον φόβο της «σπογγώδους εγκεφαλοπάθειας», σε αιγοπρόβατα ηλικίας μικρότερης των 12 μηνών, απαγορεύεται προληπτικά μόνο ο σπλήνας, ο οποίος θα πρέπει να αφαιρείται στο σφαγείο και να μην περιέχεται στη «συκωταριά», που διατίθεται προς πώληση στον καταναλωτή. Στα ζώα αυτά επιτρέπονται, επομένως, όλα τα υπόλοιπα τμήματά τους συμπεριλαμβανομένων των σπλάχνων (έντερα, πνεύμονας κ.λπ.), όπως και το κεφάλι. Ανάλογη απαγόρευση αφορά και τα βοοειδή, όπου σε ζώα ηλικίας μικρότερης των 12 μηνών απαγορεύονται μόνο τα έντερα, ενώ σε βοοειδή μεγαλύτερα του ενός έτους απαγορεύονται, εκτός από τα έντερα και το κεφάλι, η σπονδυλική στήλη και ο νωτιαίος μυελός.
Σε κάθε περίπτωση οι καταναλωτές πρέπει να αναζητούν τις σφραγίδες κτηνιατρικού ελέγχου και προέλευσης για τα αμνοερίφια, όπως και την «ταυτότητα» προέλευσης και σφαγής για τα μοσχάρια. Στις συσκευασμένες συκωταριές θα πρέπει ο καταναλωτής να αναζητεί τη σφραγίδα καταλληλότητας, όπου αναφέρεται η προέλευσή τους από εγκεκριμένη εγκατάσταση. Το ίδιο ισχύει και για συσκευασμένα κεφαλάκια.

Γλυκά

Αναφορικά με τα γαλακτοκομικά προϊόντα και τα είδη ζαχαροπλαστικής, ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δίνετε στις σωστές θερμοκρασίες συντήρησης λόγω του ευαλοίωτου χαρακτήρα τους.

Ζητείται ψυχραιμία

Δεν είναι όμως απαραίτητο να αυξηθεί το βάρος μας τις άγιες ετούτες μέρες. Με λίγη σύνεση και προπάντων ψυχραιμία η διατήρησή του μπορεί να γίνει σχετικά εύκολη. Σίγουρα, πάντως, απαιτείται ένας στοιχειώδης προγραμματισμός: ένα καλό πρωινό, 1-2 σνακ και οπωσδήποτε δείπνο (θεωρώντας το μεσημεριανό δεδομένο).
Σε καμία περίπτωση δεν αφήνουμε το στομάχι αδειανό για μεγάλο διάστημα, γιατί μετά δεν θα μπορέσει να μας σταματήσει κανείς από την υπερβολική κατανάλωση φαγητού ή/και γλυκών. Με άλλα λόγια, δεν «κρατάμε τις θερμίδες» μας για το μεσημέρι ή το βράδυ: δεν θα έχουμε την ψυχραιμία να κάνουμε τις κατάλληλες διατροφικές επιλογές. Επιπλέον, μια βόλτα ή λίγο τζόγκινγκ (στην εξοχή) θα βοηθήσει να παραμείνουμε δραστήριοι και ακμαίοι.

Το πιρούνι και η ζυγαριά

Πέραν των όποιων θεμάτων υγείας, το Πάσχα είναι μια (ακόμα) καλή ευκαιρία να προσθέσουμε λίγα επιπλέον κιλά... στη συλλογή μας. Μέσα σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα έχουμε φάει τόσο πολύ που η ζυγαριά το καλύτερο που μπορεί να κάνει, είναι να μας... στεναχωρήσει.
Πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι ανάλογα εορταστικά γεύματα ξεπερνούν σε ενεργειακή αξία τις 4.500 θερμίδες κατά μέσο όρο. Αν συνυπολογίσουμε ότι ως λαός είμαστε λίγο της... υπερβολής στο φαγητό, καταλαβαίνετε ότι το προαναφερθέν νούμερο είναι απλά ένα μικρό φράγμα, που με χαρακτηριστική ευκολία σπάμε.

Τα μυστικά των αβγών

Η καταλληλότητα των αβγών συνδέεται με ορισμένα μορφολογικά χαρακτηριστικά (όπως η έλλειψη αίματος ή ακαθαρσιών ή ραγίσματος στο τσόφλι) αλλά και από τον έλεγχο της ημερομηνίας λήξης και των σωστών ενδείξεων στις συσκευασίες τους: κατηγορία ποιότητας (Α, Β, Γ), βάρος, ημερομηνία συσκευασίας ή ωοσκόπησης. Η διάθεση αβγών εκτός συσκευασίας («χύμα») επιτρέπεται με την προϋπόθεση ότι στα παραστατικά πώλησης αναγράφονται η ημερομηνία και η ένδειξη της ωοσκόπησης. Επιτρέπεται, επίσης, η διάθεση έτοιμων βαμμένων αβγών, στη συσκευασία των οποίων θα πρέπει να αναγράφονται επίσης οι ημερομηνίες ανάλωσης και ωοσκόπησης. Σήμερα χρησιμοποιούνται μόνο εγκεκριμένες και ασφαλείς βαφές, που καθορίζονται από αντίστοιχη διάταξη του Κώδικα Τροφίμων και Ποτών. Να θυμάστε ότι δεν πρέπει να πλένουμε τα αβγά όταν πρόκειται να διατηρηθούν στο ψυγείο, γιατί έτσι αφαιρείται το εξωτερικό υμενίδιό τους και επιταχύνεται η αλλοίωσή τους. Ενα βρασμένο αβγό είναι φρέσκο όταν δεν κουνιέται ο κρόκος, δεν αποχωρίζεται εύκολα από το κέλυφός του, είναι λευκό και ο κρόκος κατέχει στο αβγό κεντρική θέση. Επίσης, το φρέσκο αβγό πατώνει στο νερό, ενώ το μπαγιάτικο βγαίνει στην επιφάνεια.

Ανάσταση

Στον δρόμο της επιστροφής από την αναστάσιμη λειτουργία είναι απαραίτητο να μη θεωρήσετε ότι η μαγειρίτσα είναι μια απλή «σουπίτσα». Μπορεί μεν να προετοιμάζει το βλεννογόνο του πεπτικού μας για την «ομοβροντία» ζωικής πρωτεΐνης (σ.σ. κρέας, τυρί κ.ά.) που θα ακολουθήσει, αλλά έχει μεγάλη περιεκτικότητα σε χοληστερόλη (από εντόσθια, συκώτι, λάδι) και μας δίνει περίπου 600 θερμίδες ανά πιάτο! Θα ήταν φρόνιμο να συνοδέψουμε το φαγητό μας με σαλάτα ώστε να αποφύγουμε τις υπερβολές.

Καλημέρα

Το πρωί της επομένης ξεκινήστε με γάλα και δημητριακά ή 1 φέτα τσουρέκι (δίνει περίπου 80 θερμίδες και είναι πολύ καλύτερο από τα παραδοσιακά κουλούρια και βουτήματα). Το καλό πρωινό είναι ό,τι χρειάζεστε για να αντιμετωπίσετε με μεγαλύτερη ψυχραιμία τους εορταστικούς πειρασμούς.

Προετοιμασία

Προτιμήστε κατσίκι έναντι αρνιού, καθώς έχει μικρότερη περιεκτικότητα σε (κορεσμένα) λιπαρά. Κατά την προετοιμασία του κρέατος προσθέστε ρίγανη, καθώς θεωρείται ότι μειώνει την παραγωγή νιτροζαμινών, που σχετίζονται με καρκινογένεση.
Αν πρόκειται να σερβίρετε ορεκτικά, προσέξτε τουλάχιστον τι θα τσιμπολογήσετε. Τα ψητά θαλασσινά (χταπόδι, γαρίδες, καλαμαράκια) και λαχανικά (ντομάτα, κολοκύθι, μελιτζάνα, πιπεριά) είναι σίγουρα καλές επιλογές. Συνοδέψτε με κάποιο ντιπ γιαουρτιού. Καλό θα ήταν, επίσης, να αποφύγετε να «τσιμπήσετε» την πέτσα από το αρνί/κατσίκι καθώς σουβλίζετε.

Πασχαλινό (μεσημεριανό) γεύμα

Ξεκινήστε το γεύμα με σημαντική ποσότητα σαλάτας, ραντισμένη με απαλό dressing, για να διασφαλίσετε ότι δεν θα χρειαστείτε τεράστια ποσότητα κρέατος για να χορτάσετε. Μη φοβηθείτε να χρησιμοποιήσετε ψωμί (ή αντίστοιχα ρύζι, πατάτες κ.ά.): θα σας βοηθήσει να χορτάσετε χωρίς να επιβαρυνθείτε υπερβολικές θερμίδες. Εξαίρεση βέβαια αποτελούν οι τηγανητές ή ογκρατέν πατάτες. Αφαιρέστε το ορατό λίπος από το κρέας της μερίδας σας και φροντίστε να σταματήσετε εγκαίρως, πριν νιώσετε δυσάρεστα από το υπερβολικό φαγητό. Προσοχή θέλει βέβαια και το κρασί: εκτός του ότι βελτιώνει περαιτέρω την όρεξη (άρα είναι πολύ εύκολο να μας ξεφύγει ο έλεγχος της ποσότητας που τρώμε), μας επιβαρύνει με αρκετές επιπλέον θερμίδες που συνήθως δεν υπολογίζουμε (~210 θερμίδες ανά 3 ποτηράκια).

Μετά τη μάχη

Για να μπορέσουμε να ελέγξουμε (έμμεσα) και τις επόμενες ημέρες, πρέπει οπωσδήποτε να προγραμματίσουμε ένα ελαφρύ δείπνο. Με τον τρόπο αυτό θα κατανείμουμε καλύτερα το φαγητό (και την όρεξή μας) μέσα στην ημέρα.

Την επομένη

Από εκεί και πέρα, το μεγάλο στοίχημα είναι να ξεφορτωθούμε τα περισσεύματα από το πασχαλινό τραπέζι. Συνήθως καταλήγουμε να τρώμε το αρνί μέχρι και 3-4 μέρες μετά την Κυριακή του Πάσχα. Καλό είναι, λοιπόν, τη Δευτέρα του Πάσχα να επικεντρωθούμε σε λαχανικά (με λίγο κρέας), φρούτα, γαλακτοκομικά και ψωμί ολικής άλεσης. Αυτό όμως που πρέπει πάντοτε να θυμόμαστε είναι ότι πρόκειται για μια (ακόμα) μέρα γιορτής. Δεν χρειάζονται υπερβολές ή καταχρήσεις για να τη χαρούμε. Η διασκέδαση και η χαρά βρίσκεται στον απέναντί μας: φίλο, συγγενή ή γείτονα.