Πόλη - Κράτος

Ενα από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της αρχαίας ελληνικής κοινωνίας είναι η μορφή του κράτους.Η αρχαία Ελλάδα δεν υπήρξε ποτέ ένα ενιαίο κράτος.Καθεμιά πόλη ήταν ανεξάρτητο και αυτόνομο κράτος.Πολλά από τα θαυμαστά κατορθώματα της κλασικής αρχαιότητας οφείλονται στην πόλη - κράτος.
"Η πόλις",όπως την ονόμαζαν οι αρχαίοι Ελληνες,χρονολογείται από την εποχή του χαλκού.Για να δημιουργηθεί ένας τέτοιος οικισμός,το πρώτο απαραίτητο πράγμα ήταν η κατασκευή ενός οχυρωμένου καταφυγίου - οι αρχαίοι το έλεγαν "άσυλον" όπου θα μπορούσε να καταφεύγει ο λαός με τα κοπάδια του και τα υπάρχοντά του σε ώρα κινδύνου.Αυτό το οχυρωμένο σημείο έγινε επίσης το κατάλληλο κέντρο όπου άνθρωποι από χωριά και μικρές φυλές μπορούσαν να κάνουν θυσίες στους θεούς ή να ανταλλάσσουν τα εμπορεύματά τους.Επειδή ο βασιλιάς ήταν απαραίτητος σαν αρχηγός του λαού στον πόλεμο ή για να διευθύνει τις θυσίες,φυσικό ήταν να χτίσει την κατοικία του πρώτα κοντά και ύστερα μέσα στην οχυρωμένη περιοχή.Αυτή η περιοχή βρισκόταν συνήθως στην κορυφή κάποιου χαμηλού λόφου κι αφού ο βασιλιάς και η ακολουθία του κατοικούσαν εκεί και ο λαός γύρω από το λόφο,δημιουργήθηκε ένας οικισμός που τώρα πια ήταν ένα πολιτικό κέντρο.Μια τέτοια πόλη,που πρόσφερε μεγαλύτερη προστασία σε καιρό πολέμου,ενώ σε καιρό ειρήνης βοηθούσε το εμπόριο και διευκόλυνε το βασιλιά να εκτελεί τα καθήκοντά του, είναι βέβαιο ότι θα παρακινούσε κι άλλους ανθρώπους να χτίσουν πόλεις που θα αναπτύσσονταν με τον ίδιο τρόπο.
Η κάπως πρωτόγονη αυτή μορφή της πόλης - κράτους εξελίχθηκε με τον καιρό.Οι πολίτες είχαν την πεποίθηση ότι κατάγονταν από έναν κοινό πρόγονο και αρκετές ομάδες πολιτών αποτελούσαν μία "φυλή".Η πολυτιμότερη συμβολή της πόλης - κράτους στον πολιτισμό ήταν η δημοκρατική διακυβέρνηση που οι Ελληνες είχαν εφαρμόσει σε αμέτρητες παραλλαγές και που εξασφάλιζε στους πολίτες ελευθερία και αυτοκυβέρνηση σε διάφορους βαθμούς.Οι Ελληνες θεωρούσαν την πόλη-κράτος σαν φυσιολογική και κανονική κατάσταση διακυβέρνησης,αφού τους εξασφάλιζε ελευθερία και τους παρείχε προστασία.Μέσα στην πόλη-κράτος μπορούσαν να εμπορεύονται,εδώ υπήρχε ο μηχανισμός της διακυβέρνησης,οι αρχές,τα συμβούλια,οι κωδικοποιημένοι νόμοι.Εδώ επίσης μπορούσαν,κατά κάποιο τρόπο, να συμμετέχουν στη διοίκηση και δεν ήταν υποχρεωμένοι να εκχωρήσουν σε άλλους τα δικαιώματά τους.
Συχνά διάφορες πόλεις - κράτη δημιουργούσαν πολιτικούς συνασπισμούς("συμπολιτεία")ή ενώνονταν για θρησκευτικούς λόγους("αμφικτιονία").Παρά το γεγονός ότι τέτοιες ενώσεις και συνασπισμοί δεν κράτησαν για πολλά χρόνια,βοήθησαν κάπως να μειωθεί ο έντονος τοπικιστικός χαρακτήρας της πόλης - κράτους.Παράλληλα διάφοροι άλλοι παράγοντες,όπως η γλώσσα,η τέχνη, η λογοτεχνία,καθώς και οι τόποι όπου όλοι συναντιόνταν(όπως η Ολυμπία και οι Δελφοί)έκαναν επίσης τους Ελληνες να μην ξεχνούν ότι ανήκαν στον ίδιο λαό.