Πέμπτη 9 Απριλίου 2009

Η ομολογία μιας αποτυχίας

«Κοιμάμαι κυρίως στο δρόμο ή σε κάποιο εγκαταλελειμμένο σπίτι. Όσο κοιμάμαι, γιατί πρέπει να έχω τον νου μου. Το βασικό πρόβλημα είναι το πώς θα φάω κάτι. Συχνά βρίσκω την άκρη σε κάποια εκκλησία ή ξενώνα. Το πλύσιμο ας το συζητήσουμε κάποια άλλη στιγμή...Έχω ξεχάσει την τελευταία φορά που έκανα σεξ. Ή μάλλον τη θυμάμαι...πολύ καλά».Αυτή είναι μια, τρόπον τινά, σύνοψη των ευρημάτων γύρω από τη ζωή ενός άστεγου. Μια ένδειξη, απλώς. Και στην Ελλάδα βρίσκονται άστεγοι. Κι ας προσποιείται η πολιτεία ότι δεν υπάρχουν Οδοιπορικό στο μαρασμό.
Οι άνθρωποι που δεν έχουν ένα κρεβάτι, ένα πιάτο φαγητό, υπολογίζεται ότι ξεπερνούν τους 20.000 στην Ελλάδα. Δεν είναι και λίγοι για ρυθμό ανάπτυξης 3,5%. Ή μήπως αυτά τα δύο δεν συνδέονται; Μήπως δεν πρέπει καν να συναντώνται, γιατί θα χαλάσει η βιτρίνα της οικονομίας;Άνθρωποι μένουν χωρίς στέγη και βασικά μέσα διαβίωσης για διάφορους λόγους. Ψυχικά ασθενείς, εθισμένοι στα ναρκωτικά, αποφυλακισμένοι που στερήθηκαν την ευκαιρία για ένα νέο ξεκίνημα. Αλλά και θύματα ενδοοικογενειακής βίας, ανήλικοι παραβάτες του νόμου, αθίγγανοι, μετανάστες που προτίμησαν να καταλήξουν στους δρόμους μιας «ανεπτυγμένης» ξένης χώρας, παρά να χάσουν τη ζωή τους ή να φυλακιστούν στην πατρίδα τους. Εκατόν είκοσι χιλιάδες καταγεγραμμένοι ως νεοαφιχθέντες στην Ελλάδα το τρέχον έτος.Τελευταία, γίνεται λόγος και για ανθρώπους που δεν είχαν να πληρώσουν το νοίκι ή τη δόση του δανείου. Να πώς ένα στεγαστικό δάνειο μπορεί να οδηγήσει κάποιον στο δρόμο, αντί να του παράσχει ένα ωραίο σπίτι. Σημεία των καιρών, με το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα σε κρίση.Σε κάθε μια από αυτές τις περιπτώσεις διαπιστώνονται αφενός ανυπέρβλητα οικονομικά προβλήματα, αφετέρου αδυναμία κοινωνικής ενσωμάτωσης ανθρώπων που για τον οποιοδήποτε λόγο τέθηκαν στο περιθώριο. Ταυτόχρονα, βασικό, αν όχι καθοριστικό ρόλο, διαδραματίζει η στήριξη από το οικογειακό και το φιλικό περιβάλλον, άρα και οι βάσεις πάνω στις οποίες συνάπτονται οι σύγχρονες διαπροσωπικές σχέσεις. Βάσει σχετικής έρευνας της Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης Κλίμακα οι ερωτηθέντες άστεγοι κατά 75% δεν δέχθηκαν βοήθεια από το συγγενικό τους κύκλο. Κατά 50% δεν έτυχαν οποιασδήποτε μορφής ενίσχυσης, υλικής ή ηθικής, από γνωστούς ή φίλους.Οι αφανείς «ήρωες»Εδώ και 15 χρόνια έχει ιδρυθεί ευρωπαϊκό παρατηρητήριο για ζητήματα αστέγων. Ωστόσο, οι διαστάσεις του προβλήματος δεν έχουν καταγραφεί ακόμη με ακρίβεια από τις ελληνικές αρχές. Πώς θα αντιμετωπίσεις ένα φαινόμενο, αν πρώτα δεν το καταγράψεις; Εκτός και αν δεν «καίγεσαι» τόσο να το αντιμετωπίσεις.Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο, όσοι κοιμούνται στα παγκάκια αποτελούν την κορυφή του παγόβουνου. Στην πραγματικότητα, περισσότεροι είναι οι λεγόμενοι αφανείς άστεγοι. Αυτοί που επιβιώνουν σε εγκαταλελειμμένα κτήρια, τροχόσπιτα, καταυλισμούς ή φιλοξενούνται περιστασιακά σε ξένα σπίτια.Τα προβλήματα υγείας που ταλαιπωρούν τους άστεγους είναι κυρίως παθολογικά, δερματολογικά και καρδιολογικά. Στην Ελλάδα, αυτοί οι άνθρωποι δεν έχουν τη δυνατότητα να εκδόσουν βιβλιάριο υγείας, εκτός κι αν αποδείξουν ότι πάσχουν από 67% αναπηρία, σωματική ή ψυχική.
Οι άστεγοι της Αθήνας
Εκτιμάται ότι οι άστεγοι της Αθήνας ξεπερνούν τους 10.000. Το Κέντρο Υποδοχής Αστέγων Δήμου Αθηναίων παρέχει καθημερινά 1.200 μερίδες φαγητού σε άπορους και άστεγους, Έλληνες και αλλοδαπούς. Επίσης, διαθέτει δύο ξενώνες στους οποίους παρέχεται φιλοξενία από 3 έως 6 μήνες σε 180 άτομα ηλικίας μεταξύ 18 και 65 ετών (κατά 35,6% από 61 έως 70 ετών και κατά 6,8% από 31 έως 40 ετών). Παράλληλα, λειτουργεί «κοινωνικό» παντοπωλείο. Την ένταση του φαινομένου καταδεικνύει η αύξηση, της τάξης του 20%, των άπορων ανθρώπων που σιτίζονται στο δήμο της Αθήνας.
Σκοτεινή δίοδος
Η παρουσία χιλιάδων αστέγων αποκτά ακόμη μεγαλύτερη διάσταση, αν αναλογιστεί κανείς ότι σημειώνεται σε μια χώρα που εμφανίζει τα υψηλότερα ποσοστά ιδιοκατοίκησης στην Ευρώπη (75%). Παράλληλα, το ποσοστό της φτώχειας στην Ελλάδα (21%) παρουσίαζε αυξητική τάση προτού καν διαφανούν η διεθνής οικονομική κρίση και οι επιπτώσεις.
Είναι άγνωστο ακόμη πόσα γκολ θα πετύχουν οι εκπρόσωποι της εθνικής ομάδας άστεγων στο ποδόσφαιρο, κατά τη διάρκεια του αντίστοιχου Μουντιάλ στη Μελβούρνη. Το σίγουρο είναι ότι οι ίδιοι θα απομακρυνθούν από τη σκληρή πραγματικότητα την οποία βιώνουν καθημερινά. Όσο αυτή η δυνατότητα θα δίδεται μόνο μέσα από αντίστοιχες πρωτοβουλίες, η σημερινή κοινωνία θα ομολογεί την αποτυχία της.

Δεν υπάρχουν σχόλια: