Για περισσότερους του ενός λόγους, η ανοικτή επιστολή που απηύθυνε ο γνωστόςκαθηγητής Γιάννης Βαρουφάκης προς τον νέο υπουργό Οικονομικών, καθηγητή Γιάννη Στουρνάρα έχει ξεχωριστό ενδιαφέρον, καθώς επίσης για λόγους πέραν των συγκλίσεων ή των αποκλίσεων των απόψεων των δυο επιστημόνων.
Θα παραθέσουμε στην αρχή τους λόγους που μας κάνουν να πιστεύουμε ότι η δημόσια αυτή επιστολή είναι σημαντική, ώστε οι φίλοι μας διαβάζοντας το κείμενο να μπορούν ταυτόχρονα να σκέπτονται το κατά πόσον οι δυο παρατηρήσεις μας που ακολουθούν, είναι ορθές.
Το πρώτο είναι ότι πρόκειται για μια επιστολή η οποία καταγράφει μια πολιτική πρόταση, η δημόσια κατάθεση της οποίας και η ευθαρσής δέσμευση της αξιοπιστίας του συντάκτη της αποτελούν ένα βήμα το οποίο θα ευχόμασταν να συναντήσουμε στο άμεσο – κατά προτίμηση – μέλλον σε κάθε θέμα που εγείρεται στον δημόσιο διάλογο.
Το δεύτερο είναι ότι όπως φαίνεται μέσα από την επιστολή, οι Βαρουφάκης και Στουρνάρας απολαμβάνουν ο ένας την εκτίμηση του άλλου, ασχέτως της πολιτικής – κομματικής τους τοποθέτησης. Και ως πραγματικοί επιστήμονες, γνωρίζουν αν μη τι άλλο να συνδιαλέγονται, να ανταλλάσουν απόψεις και επιχειρήματα και σε τελική ανάλυση να διαφωνούν χωρίς ο ένας να θεωρεί τον άλλο «εχθρό». Υπ’ αυτή την έννοια δίνουν ένα ακόμα παράδειγμα στην ελληνική κοινωνία.
Ας δούμε λοιπόν ένα κομμάτι της επιστολής, αυτό που κατά τη γνώμη μας περιέχει την ουσία: Να θυμίσουμε, επειδή η επιστολή είναι γραμμένη στον πρώτο ενικό, δηλαδή σε πολύ φιλικό ύφος, ότι ο Γιάννης Βαρουφάκης απευθύνεται στον Γιάννη Στουρνάρα.
«Μπορείς μόνος σου να σταματήσεις την επερχόμενη λαίλαπα; Δεν γνωρίζω. Αλλά θα μοιραστώ την έμφυτη αισιοδοξία σου και θα καταθέσω περιληπτικά μερικές σκέψεις αναφορικά με το βασικό ζητούμενο: Πρέπει να δεσμεύσεις του ευρωπαίους σε μια-δυο κινήσεις που θα τους αποτρέψουν να μας αποβάλουν από το ευρώ (σε μερικούς μήνες) και οι οποίες, παράλληλα, θα αλλάξουν την ημερήσια διάταξη στην Ευρώπη προς μια κατεύθυνση που μπορεί να σώσει το καταρρέον ευρωσύστημα. Ποιες είναι αυτές;
»Κίνηση 1: Να μην ζητήσεις νέα δάνεια, παρά το γεγονός ότι ξέρεις καλά πως το χρονοδιάγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής, δεν βγαίνει με τα συμφωνημένα ποσά. Αντί για νέα δανεικά, να προτείνεις στο Ecofin τα κεφάλαια που πηγαίνουν στις τράπεζες για ανακεφαλαιοποίησή τους να μην καταγράφονται στο ελληνικό δημόσιο χρέος (και να μην χρειάζεται η αποπληρωμή τους από το ελληνικό δημόσιο). Αντίθετα, να πηγαίνουν κατ’ ευθείαν από το EFSF-ESM στις τράπεζες με το πρώτο να λαμβάνει ως αντάλλαγμα κοινές μετοχές τους, και, σε συνεργασία με την ΕΚΤ και την EBA (European Banking Authority), να επιβλέπει την εξυγείανση των τραπεζών. Όταν οι τράπεζες ορθοποδήσουν, το EFSF-ESM να πουλήσει αυτές τις μετοχές αυτές και τα δάνεια αποπληρώνονται χωρίς την ανάμειξη του ελληνικού δημοσίου.
»Το πλεονέκτημα αυτής της κίνησης (σε σχέση με την «επιτυχία» μιας επιμήκυνσης και νέων δανείων) είναι τριπλό: Πρώτον, απελευθερώνεις 30 δις από τα κονδύλια του 2ου Μνημονίου. Δεύτερον, βάζεις στο παιχνίδι, στο πλευρό της Ελλάδας, τους Rajoy και Monti. Τρίτον, και σημαντικότερο, καθιστάς την υπόλοιπη Ευρώπη συνέταιρους του ελληνικού τραπεζικού συστήματος καταργώντας ουσιαστικά την απειλή αποπομπής της Ελλάδας από το ευρώ.
»Κίνηση 2: Να επικαλεστείς πάμπολλα παραδείγματα (π.χ. τα χρέη της Βρετανίας προς τις ΗΠΑ μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο) ζητώντας moratorium των αποπληρωμών προς την τρόικα για ένα έτος και για όσο καιρό ο ρυθμός μεγέθυνσης της ελληνικής οικονομίας είναι κάτω του 1%. Όταν ο ρυθμός αυτός ξεπεράσει το 1%, τότε οι αποπληρωμές να ξεκινούν και πάλι σταδιακά, και ως συνάρτηση της ανάπτυξης, για όσο χρονικό διάστημα απαιτείται.
»Το πλεονέκτημα εδώ είναι, και πρέπει να το πεις ευθαρσώς, ότι η Ευρώπη αποκτά έννομο συμφέρον να σταματήσει η ύφεση που κοντεύει να γκρεμίσει ό,τι έχει μείνει όρθιο στην χώρα. Επiπλέον, δίνει στους Γάλλους του Hollande το πάτημα που χρειάζονται για να ενεργοποιηθεί σωστά η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων.
»Εν κατακλείδι, στόχος σου είναι να δεσμεύσεις τους εταίρους στην μη αποπομπή της Ελλάδας και σε κινήσεις διάσωσης του ευρώ. Δεν είναι καθόλου εύκολο. Δεν γνωρίζω αν είναι πλέον εφικτό. Αυτό που γνωρίζω είναι ότι, διαφορετικά, αν απλώς πάρουμε μια επιμήκυνση ή περισσότερα δάνεια και παρατάσεις, η αποπομπή μας από ένα καταρρέον ευρώ θα είναι απολύτως σίγουρη. Ήδη εργάζονται για αυτή «παλιόφιλοί» σου (με τον Hans-Werner Sinn να είναι ο πιο εμφανής).
»Γιάννη, πριν 15 χρόνια περίπου χρόνια κατάφερες να δεσμεύσεις τους Ευρωπαίους να βάλουν την Ελλάδα στους κόλπους του ευρώ. Όταν θα τους ξαναδείς υπό την νέα ιδιότητά σου οι μισοί δεν θα θυμούνται τον ρόλο σου εκείνο κι οι άλλοι μισοί δεν θα σε έχουν συγχωρέσει για αυτόν (καθώς, εν τη ανοησία τους θεωρούν την Ελλάδα ως την αρχή του ευρω-προβλήματος). Τις επόμενες εβδομάδες θα πρέπει να τους ξαναδεσμεύσεις. Αυτή την φορά, δεν μπορείς να πετύχεις την απαραίτητη δέσμευσή τους μέσα από smooth-talking, φιλοφρονήσεις, δημιουργική μακρο-λογιστική και επίδειξη εξυπνάδας. Αυτή την φορά πρέπει να τους δεσμεύσεις σε πράγματα τα οποία δεν θέλουν επ’ ουδενί να δεσμευτούν. Εκείνοι θέλουν το πολύ-πολύ να σου δώσουν περισσότερο σχοινί να κρεμαστείς (την λεγόμενη επιμήκυνση και χαλάρωση των όρων του Μνημονίου 2). Εσύ πρέπει να μην το δεχθείς αλλά να απαιτήσεις μια σκάλα στην οποία να ανέβουν κι εκείνοι.
»Κλείνοντας πιο προσωπικά, γνωρίζεις τα συναισθήματά μου για σένα. Θεωρώ σκανδαλώδες, παρόλο που δυο χρόνια τώρα διαφωνούμε έντονα, ότι έπρεπε τα πράγματα να έρθουν εδώ που έφτασαν για να σε χρησιμοποιήσει η φαύλη πολιτική σκηνή. Δίπλα σου, στην ίδια κυβέρνηση, έχεις τους εκπρόσωπους του καθεστώτος που μας οδήγησε στον γκρεμό. Θα έχεις πολύ λίγη υποστήριξη από αυτούς – κι είμαι σίγουρος ότι το ξέρεις, όπως ξέρεις ότι σε περιμένουν στην γωνία για να σου φορτώσουν την όποια αποτυχία (είναι βλέπεις τόσο επιθετικά βλάκες που θεωρούν ότι θα υπάρξει «μετά»!). Σου εύχομαι να πετύχεις. Τη μόνη βοήθεια που μπορώ να σου προσφέρω αυτή την στιγμή είναι η αγάπη μου και η έντονη προειδοποίηση ότι το ευρωσύστημα καταρρέει, κάτι που σου αφαιρεί την προοπτική μιας νέας παράτασης, επιμήκυνσης ή εξαγοράς χρόνου.»
Θα παραθέσουμε στην αρχή τους λόγους που μας κάνουν να πιστεύουμε ότι η δημόσια αυτή επιστολή είναι σημαντική, ώστε οι φίλοι μας διαβάζοντας το κείμενο να μπορούν ταυτόχρονα να σκέπτονται το κατά πόσον οι δυο παρατηρήσεις μας που ακολουθούν, είναι ορθές.
Το πρώτο είναι ότι πρόκειται για μια επιστολή η οποία καταγράφει μια πολιτική πρόταση, η δημόσια κατάθεση της οποίας και η ευθαρσής δέσμευση της αξιοπιστίας του συντάκτη της αποτελούν ένα βήμα το οποίο θα ευχόμασταν να συναντήσουμε στο άμεσο – κατά προτίμηση – μέλλον σε κάθε θέμα που εγείρεται στον δημόσιο διάλογο.
Το δεύτερο είναι ότι όπως φαίνεται μέσα από την επιστολή, οι Βαρουφάκης και Στουρνάρας απολαμβάνουν ο ένας την εκτίμηση του άλλου, ασχέτως της πολιτικής – κομματικής τους τοποθέτησης. Και ως πραγματικοί επιστήμονες, γνωρίζουν αν μη τι άλλο να συνδιαλέγονται, να ανταλλάσουν απόψεις και επιχειρήματα και σε τελική ανάλυση να διαφωνούν χωρίς ο ένας να θεωρεί τον άλλο «εχθρό». Υπ’ αυτή την έννοια δίνουν ένα ακόμα παράδειγμα στην ελληνική κοινωνία.
Ας δούμε λοιπόν ένα κομμάτι της επιστολής, αυτό που κατά τη γνώμη μας περιέχει την ουσία: Να θυμίσουμε, επειδή η επιστολή είναι γραμμένη στον πρώτο ενικό, δηλαδή σε πολύ φιλικό ύφος, ότι ο Γιάννης Βαρουφάκης απευθύνεται στον Γιάννη Στουρνάρα.
«Μπορείς μόνος σου να σταματήσεις την επερχόμενη λαίλαπα; Δεν γνωρίζω. Αλλά θα μοιραστώ την έμφυτη αισιοδοξία σου και θα καταθέσω περιληπτικά μερικές σκέψεις αναφορικά με το βασικό ζητούμενο: Πρέπει να δεσμεύσεις του ευρωπαίους σε μια-δυο κινήσεις που θα τους αποτρέψουν να μας αποβάλουν από το ευρώ (σε μερικούς μήνες) και οι οποίες, παράλληλα, θα αλλάξουν την ημερήσια διάταξη στην Ευρώπη προς μια κατεύθυνση που μπορεί να σώσει το καταρρέον ευρωσύστημα. Ποιες είναι αυτές;
»Κίνηση 1: Να μην ζητήσεις νέα δάνεια, παρά το γεγονός ότι ξέρεις καλά πως το χρονοδιάγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής, δεν βγαίνει με τα συμφωνημένα ποσά. Αντί για νέα δανεικά, να προτείνεις στο Ecofin τα κεφάλαια που πηγαίνουν στις τράπεζες για ανακεφαλαιοποίησή τους να μην καταγράφονται στο ελληνικό δημόσιο χρέος (και να μην χρειάζεται η αποπληρωμή τους από το ελληνικό δημόσιο). Αντίθετα, να πηγαίνουν κατ’ ευθείαν από το EFSF-ESM στις τράπεζες με το πρώτο να λαμβάνει ως αντάλλαγμα κοινές μετοχές τους, και, σε συνεργασία με την ΕΚΤ και την EBA (European Banking Authority), να επιβλέπει την εξυγείανση των τραπεζών. Όταν οι τράπεζες ορθοποδήσουν, το EFSF-ESM να πουλήσει αυτές τις μετοχές αυτές και τα δάνεια αποπληρώνονται χωρίς την ανάμειξη του ελληνικού δημοσίου.
»Το πλεονέκτημα αυτής της κίνησης (σε σχέση με την «επιτυχία» μιας επιμήκυνσης και νέων δανείων) είναι τριπλό: Πρώτον, απελευθερώνεις 30 δις από τα κονδύλια του 2ου Μνημονίου. Δεύτερον, βάζεις στο παιχνίδι, στο πλευρό της Ελλάδας, τους Rajoy και Monti. Τρίτον, και σημαντικότερο, καθιστάς την υπόλοιπη Ευρώπη συνέταιρους του ελληνικού τραπεζικού συστήματος καταργώντας ουσιαστικά την απειλή αποπομπής της Ελλάδας από το ευρώ.
»Κίνηση 2: Να επικαλεστείς πάμπολλα παραδείγματα (π.χ. τα χρέη της Βρετανίας προς τις ΗΠΑ μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο) ζητώντας moratorium των αποπληρωμών προς την τρόικα για ένα έτος και για όσο καιρό ο ρυθμός μεγέθυνσης της ελληνικής οικονομίας είναι κάτω του 1%. Όταν ο ρυθμός αυτός ξεπεράσει το 1%, τότε οι αποπληρωμές να ξεκινούν και πάλι σταδιακά, και ως συνάρτηση της ανάπτυξης, για όσο χρονικό διάστημα απαιτείται.
»Το πλεονέκτημα εδώ είναι, και πρέπει να το πεις ευθαρσώς, ότι η Ευρώπη αποκτά έννομο συμφέρον να σταματήσει η ύφεση που κοντεύει να γκρεμίσει ό,τι έχει μείνει όρθιο στην χώρα. Επiπλέον, δίνει στους Γάλλους του Hollande το πάτημα που χρειάζονται για να ενεργοποιηθεί σωστά η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων.
»Εν κατακλείδι, στόχος σου είναι να δεσμεύσεις τους εταίρους στην μη αποπομπή της Ελλάδας και σε κινήσεις διάσωσης του ευρώ. Δεν είναι καθόλου εύκολο. Δεν γνωρίζω αν είναι πλέον εφικτό. Αυτό που γνωρίζω είναι ότι, διαφορετικά, αν απλώς πάρουμε μια επιμήκυνση ή περισσότερα δάνεια και παρατάσεις, η αποπομπή μας από ένα καταρρέον ευρώ θα είναι απολύτως σίγουρη. Ήδη εργάζονται για αυτή «παλιόφιλοί» σου (με τον Hans-Werner Sinn να είναι ο πιο εμφανής).
»Γιάννη, πριν 15 χρόνια περίπου χρόνια κατάφερες να δεσμεύσεις τους Ευρωπαίους να βάλουν την Ελλάδα στους κόλπους του ευρώ. Όταν θα τους ξαναδείς υπό την νέα ιδιότητά σου οι μισοί δεν θα θυμούνται τον ρόλο σου εκείνο κι οι άλλοι μισοί δεν θα σε έχουν συγχωρέσει για αυτόν (καθώς, εν τη ανοησία τους θεωρούν την Ελλάδα ως την αρχή του ευρω-προβλήματος). Τις επόμενες εβδομάδες θα πρέπει να τους ξαναδεσμεύσεις. Αυτή την φορά, δεν μπορείς να πετύχεις την απαραίτητη δέσμευσή τους μέσα από smooth-talking, φιλοφρονήσεις, δημιουργική μακρο-λογιστική και επίδειξη εξυπνάδας. Αυτή την φορά πρέπει να τους δεσμεύσεις σε πράγματα τα οποία δεν θέλουν επ’ ουδενί να δεσμευτούν. Εκείνοι θέλουν το πολύ-πολύ να σου δώσουν περισσότερο σχοινί να κρεμαστείς (την λεγόμενη επιμήκυνση και χαλάρωση των όρων του Μνημονίου 2). Εσύ πρέπει να μην το δεχθείς αλλά να απαιτήσεις μια σκάλα στην οποία να ανέβουν κι εκείνοι.
»Κλείνοντας πιο προσωπικά, γνωρίζεις τα συναισθήματά μου για σένα. Θεωρώ σκανδαλώδες, παρόλο που δυο χρόνια τώρα διαφωνούμε έντονα, ότι έπρεπε τα πράγματα να έρθουν εδώ που έφτασαν για να σε χρησιμοποιήσει η φαύλη πολιτική σκηνή. Δίπλα σου, στην ίδια κυβέρνηση, έχεις τους εκπρόσωπους του καθεστώτος που μας οδήγησε στον γκρεμό. Θα έχεις πολύ λίγη υποστήριξη από αυτούς – κι είμαι σίγουρος ότι το ξέρεις, όπως ξέρεις ότι σε περιμένουν στην γωνία για να σου φορτώσουν την όποια αποτυχία (είναι βλέπεις τόσο επιθετικά βλάκες που θεωρούν ότι θα υπάρξει «μετά»!). Σου εύχομαι να πετύχεις. Τη μόνη βοήθεια που μπορώ να σου προσφέρω αυτή την στιγμή είναι η αγάπη μου και η έντονη προειδοποίηση ότι το ευρωσύστημα καταρρέει, κάτι που σου αφαιρεί την προοπτική μιας νέας παράτασης, επιμήκυνσης ή εξαγοράς χρόνου.»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου