Απάτη, τα χαρακτηρίζει ο Σκρουτζ και αν θέλω να είμαι ειλικρινής δεν νομίζω ότι τον αδικώ. Μια γιορτή για ανόητους, φωνάζει κακοδιάθετος, ...«σάμπως δεν είναι και για σένα ο καιρός που αναγκάζεσαι να βάλεις το χέρι στην τσέπη και να πληρώσεις λογαριασμούς; Με τι λεφτά, σε παρακαλώ; Μήπως δεν είναι οι μέρες που σε φορτώνουν άλλον ένα χρόνο στην πλάτη σου, χωρίς να σου χαρίσουν ούτε ένα δεκαράκι παραπάνω στο πουγκί σου;»
Πέρα από το καταπληκτικό ταλέντο του Ντίκενς να δημιουργεί αντιπαθητικούς χαρακτήρες που συμπονάμε και συμπάσχουμε μαζί τους, είναι αλήθεια ότι η ιστορία του Σκρουτζ έχει δώσει το χρώμα σ’ αυτή τη γιορτή. Δεν μπορώ να φανταστώ Χριστούγεννα χωρίς τον Σκρουτζ.
Όμως, τι είναι αυτή η ιστορία; Η υπαρξιακή αγωνία ενός ανθρώπου που βλέπει το θάνατο του; Κωμωδία; Διδακτικό δράμα; Μικροαστική ανάγκη για φιλανθρωπία;
Τι έζησε ο Εμπενίζερ Σκρούτζ εκείνα τα Χριστούγεννα του 1843;
Γιατί τότε εμφανίστηκε η Χριστουγεννιάτικη Ιστορία του Τσαρλς Ντίκενς, τα Χριστούγεννα του 1843 και σημείωσε αμέσως τεράστια επιτυχία.
Ένα από τα μυστικά της μεγάλης επιτυχίας του Ντίκενς ήταν η φθηνή, εβδομαδιαία έκδοση των ιστοριών του σε μορφή περιοδικού. Όλα τα μυθιστορήματα του έτσι δημοσιεύτηκαν, σε συνέχειες. Ο Ντίκενς δεν απευθυνόταν σε κάποιο ελιτίστικο κοινό της εποχής. Έγραφε μια εποχή βαθιάς αλλαγής, κατεδάφισης των παραδοσιακών αξιών και σχέσεων. Μια εποχή που άνδρες, γυναίκες και παιδιά ξεριζώνονταν μαζικά από τη γη που μέχρι τότε καλλιεργούσαν για να στοιβαχτούν σε αστικά κέντρα χωρίς υποδομές, και να αποτελέσουν ένα κομμάτι των νέων μηχανών που τότε άλλαζαν την παραγωγή καθοδηγώντας τη μεγαλύτερη ανάπτυξη που είχε ως τότε δει η ανθρωπότητα. Ήταν η εποχή της βιομηχανικής επανάστασης.
Το σύμπαν του Ντίκενς είναι εφιαλτικό. Γράφει για εγκαταλειμμένα παιδιά που ζουν στο δρόμο, για εκμετάλλευση, εγκληματικότητα, σαδιστική σκληρότητα, μοναξιά, αμορφωσιά, γυναίκες που πεθαίνουν σε φτωχοκομεία, ανθρώπους που συλλαμβάνονται και στέλνονται στην Αυστραλία ως κοινοί εγκληματίες γιατί έκλεψαν ένα ζευγάρι παπούτσια.
Ο πατέρας του Ντίκενς είχε φυλακιστεί για το χρέος του, διακόπτοντας τη μόρφωση του συγγραφέα και αναγκάζοντάς τον να δουλέψει σε εργοστάσιο βερνικιού παπουτσιών, ένα παλιό ερείπιο που κατακλυζόταν από αρουραίους όπως ο ίδιος ο Ντίκενς έχει περιγράψει. Ήταν δώδεκα χρονών και δούλευε δέκα ώρες την ημέρα, για έξι σελίνια την εβδομάδα.
Την ντροπή, την απόρριψη αλλά και την εγκατάλειψη που ένιωσε από τους γονείς του, δεν την ξεπέρασε ποτέ και πολλές φορές η δουλειά του αναλύεται υπό αυτό το πρίσμα. Ένα κείμενο όμως έχει πολλές αναγνώσεις και μία από αυτές είναι η αναπαράσταση της εποχής του. Στην ιστορία του Σκρουτζ μπορεί κανείς να διαβάσει την κοινωνική διαμαρτυρία ενός μεγάλου ανθρωπιστή και μεταρρυθμιστή που έζησε στην πιο άγρια στιγμή του καπιταλισμού.
Η περίοδος 1830-1848, ήταν μια περίοδος αντιθέσεων, συγκρούσεων και διεκδικήσεων είτε ειρηνικών είτε βίαιων. Το 1848 είναι η χρονιά ορόσημο, μια χρονιά γεμάτη από πολιτικές συγκρούσεις, η χρονιά της Επανάστασης στη Γαλλία, η χρονιά που εκδόθηκε το κομουνιστικό μανιφέστο στην Αγγλία.
Ο Αλέξις ντε Τοκβιλ έχει περιγράψει αυτή την περίοδο ως μια εποχή που «η κοινωνία ήταν κομμένη στα δύο: από τη μια όσοι δεν είχαν τίποτα και τους ένωνε ο φθόνος, από την άλλη όσοι είχαν τα πάντα και τους ένωνε ο τρόμος».
Η Βρετανία θεωρείται μια χώρα που έχει αποφύγει τις βίαιες εσωτερικές συγκρούσεις, άλλοι το αποδίδουν στη δύναμη του status quo που δεν αμφισβητήθηκε ουσιαστικά ποτέ, άλλοι σε βαθιές μεταρρυθμίσεις που κατακτήθηκαν και σταδιακά οδήγησαν σε κοινωνική ειρήνη.
Πράγματι, η Μεταρρύθμιση του 1832 είχε αποδώσει στη βρετανική μεσαία τάξη δημοκρατικά δικαιώματα, δεν είχε επιφέρει όμως την κοινωνική ειρήνη. Το 1838 αναπτύχθηκε ο Χαρτισμός, το πρώτο ίσως μαζικό εργατικό κίνημα στον κόσμο. Οι χρονιές 1841-1842 ήταν χρονιές ύφεσης και η χώρα συνταρασσόταν από απεργίες. Οι εργάτες σταματούσαν να δουλεύουν ή σταματούσαν τους ατμολέβητες οι οποίοι κινούσαν τις βιομηχανίες μέχρι να επιτύχουν αύξηση μισθών. Το 1842, πάνω από τρία εκατομμύρια άνθρωποι διαδήλωσαν ειρηνικά μπροστά από το βρετανικό κοινοβούλιο διεκδικώντας δικαίωμα ψήφου, περιορισμό των δικαιωμάτων της άρχουσας τάξης και διαφάνεια στη διακυβέρνηση. Η Βρετανία κάθε άλλο παρά χώρα όπου βασίλευε η κοινωνική ειρήνη ήταν.
Ο Σκρουτζ είναι ο καπιταλιστής της εποχής του. Το αγαπημένο θέμα του Ντίκενς είναι πάντα εδώ, γνωρίζουμε τον Σκρουτζ ως ένα χαμένο, μοναχικό αγόρι, η μητέρα είναι απούσα και η πατρική φιγούρα σκληρή, παρόλα αυτά ο Σκρουτζ δεν είναι θύμα, έχει μορφωθεί, έχει μια αγαπημένη αδερφή, δουλεύει, ανήκει σε μια στενά δεμένη κοινωνία, ερωτεύεται. Είναι η δική του ελεύθερη επιλογή που τον οδηγεί σταδιακά σε ένα σκληρό κόσμο όπου κυριαρχεί το Κέρδος και η αγωνία να συγκεντρώσει όσο περισσότερο πλούτο μπορεί. Ο πλούτος διώχνει τους ανθρώπους από γύρω του ώσπου μένει ολομόναχος.
Η αντίθεση τίθεται από την αρχή της ιστορίας: από τη μια είναι ο κόσμος των επιχειρήσεων από την άλλη η ανθρωπότητα και η κοινωνική ευημερία. Οι δυο κόσμοι είναι θανάσιμοι αντίπαλοι και δεν συναντιούνται πουθενά. Έρχομαι για το καλό σου, του λέει ο νεκρός Μάρλεϋ, για να φροντίσω την ευτυχία σου, ταυτίζοντας την ευτυχία του ατόμου με την ευημερία του συνόλου.
Έχει κατηγορηθεί ο Ντίκενς για συντηρητισμό, ότι η κριτική του στην κοινωνία ήταν μόνο ηθική, ότι δεν επιθυμούσε την ανατροπή της υπάρχουσας τάξης. Δεν ξέρω αν δέχεστε ή όχι αυτή την κριτική. Νομίζω όμως ότι το κείμενο είναι αυτό που αξίζει την προσοχή μας, λιγότερο οι κριτικές.
Και στο κείμενο διαβάζω για δυο παιδιά, γαντζωμένα πάνω στο φάντασμα των φετινών Χριστουγέννων, «κατάχλωμα, κοκαλιάρικα, κουρελιασμένα, αγριεμένα από το φόβο και τη στέρηση, άσχημα και κακότροπα μέσα στον εξευτελισμό τους».
«Είναι τα παιδιά των Ανθρώπων», λέει το πνεύμα, ... «το αγόρι είναι η Αμορφωσιά και το κορίτσι είναι η Φτώχεια».
«Να φυλάγεσαι και από τα δύο. Μα πιο πολύ από το αγόρι γιατί στο μέτωπο του είναι γραμμένη η Καταδίκη, εκτός κι αν σβηστεί το γραμμένο. Και για να σβηστεί πρέπει εσύ να το αρνηθείς! .... Μην ακούς όσους σου τα λένε αλλιώς! Όσους εκμεταλλεύονται αδίστακτα τον πόνο και τη στέρηση των άλλων για δικό τους κέρδος. Όσους αφήνουν τα πράγματα να πηγαίνουν από το κακό στο χειρότερο. Όσους περιμένουν αδιάφορα το τέλος!»
Ξαναδιαβάστε την ιστορία του Σκρουτζ αυτά τα Χριστούγεννα. Σήμερα περισσότερο από ποτέ είναι ανάγκη να παλέψουμε για να σβηστεί το γραμμένο, να εξαλείψουμε την Αμορφωσιά, να εξαλείψουμε τη Φτώχεια. Να μην περιμένουμε αδιάφορα το τέλος.
Τώρα που είμαστε μια στάλα πιο σοφοί.
Πηγή:http://www.insideinfo.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου