38 χρόνια Wembley

Όλα ξεκίνησαν την Τετάρτη 16 Σεπτεμβρίου του 1970 στο μικρό γηπεδάκι του Λουξεμβούργου.Ο πρωταθλητής Ελλάδας Παναθηναϊκός επρόκειτο να πατήσει τον αγωνιστικό χώρο(για αναμέτρηση με την ασήμαντη τοπική Zenes Ess),ο αγώνας θεωρούνταν (και αποδείχτηκε) εύκολος,εντούτοις,ούτε ο πρώην ταγματάρχης του ουγγρικού στρατού,Ferenc Puskas (ή ο συμπαθής βοηθός του Γαβριήλ Γαζής),ούτε ο «στρατηγός» της αθηναϊκής ομάδας, Μίμης Δομάζος,μπορούσαν να ονειρευτούν πού θα κατέληγε εκείνη η περιπέτεια.Το σύνθημα του Pancho ήταν «προχωράμε και βλέπουμε» και όταν ο Φυλακούρης τον ρωτούσε δειλά «mister, σήμερα δε φοβόμαστε,όμως αργότερα μας περιμένουν θηρία»,ο προπονητής του έριχνε φιλικές καρπαζιές και απαντούσε: «Τότη,παίξε την μπάλα σου και μη φοβάσαι».Ο Puskas,είχε βρεθεί στον Παναθηναϊκό ελάχιστες μέρες πριν ταξιδέψει η ομάδα στο Λουξεμβούργο.Υπέγραψε ενώπιον του προέδρου,Μιχάλη Κίτσιου,και των λοιπών αξιωματούχων συμβόλαιο συνεργασίας στις 2 Σεπτεμβρίου και αμέσως έπιασε δουλειά. Στόχος του ήταν να καθιερωθεί ως προπονητής στην Ευρώπη, μετά από μια σημαντική θητεία στη Honved (όπου λατρεύτηκε) και στη Real Madrid (όπου δοξάστηκε και πλούτισε…).Σύμφωνα με τα ιστορικά στοιχεία που έχουν βεβαιωθεί,ο Puskas και οι συμπαίκτες του,Kocsis και Czibor, αυτομόλησαν, έμειναν στο Bilbao και ζήτησαν πολιτικό άσυλο,όταν η Honved είχε βρεθεί εκεί για φιλικό με την Athletic,ακριβώς την ημέρα που εισέβαλε ο σοβιετικός Στρατός (1956) στη Βουδαπέστη,με στόχο να καταπνίξει επαναστατικές τάσεις…Ωστόσο,ο Pancho δε βρισκόταν για πρώτη φορά στην Αθήνα.Το καλοκαίρι του 1957,μαζί με μερικούς ποδοσφαιριστές από την πατρίδα του,βρέθηκαν στον Πειραιά, δέχτηκαν πρόταση του Δημήτρη Καρέλλα να αγωνιστούν στον Εθνικό,αλλά το εγχείρημα δεν πέτυχε.Η ΕΠΟ με αστραπιαία κίνηση κατακεραύνωσε την… επαγγελματική προσπάθεια,τιμώρησε το σύλλογο του Πειραιά και η υπόθεση αυτή έληξε άδοξα.Με σκορ 2-1 επιβλήθηκε ο Παναθηναϊκός στο Λουξεμβούργο και στη ρεβάνς (στις 30 του ίδιου μήνα) ο Αντώνης Αντωνιάδης είχε την ευκαιρία να βάλει τις βάσεις για τον τίτλο του κορυφαίου σκόρερ εκείνης της χρονιάς στην Ευρώπη (5-0).Επόμενος αντίπαλος ήταν η πανίσχυρη Slovan, κάτοχος του τίτλου και–στα προγνωστικά- το φαβορί. Στο γήπεδο Λεωφόρου (21 Οκτωβρίου),ο Παναθηναϊκός νίκησε με καλή απόδοση (3-0) και πήγε στην Μπρατισλάβα, προκειμένου να μετρήσει τις δυνάμεις του. Τα κατάφερε,ηττήθηκε 2-1 φέρνοντας την πρόκριση στην Αθήνα και τότε ο Τύπος άρχισε να γράφει για «σούπερ ομάδα».
Το πώς έφτασε στον τελικό του Πρωταθλητριών Ευρώπης είναι γνωστά εδώ και…38 χρόνια. Ισοπαλίες με την Everton (1-1 στο Goodison Park και 0-0 στους Αμπελοκήπους),ήττα 4-1στο Βελιγράδι από τον Ερυθρό Αστέρα και ανατροπή (3-0) στην Αθήνα και εισιτήρια για Λονδίνο. Το καθεστώς των απριλιανών, στο μεταξύ,είχε επιτύχει στο μάξιμουμ την εκμετάλλευση της «πράσινης» επιτυχίας και ήταν κοινό μυστικό ότι έκανε ό,τι μπορούσε προκειμένου να καταφέρει ο Παναθηναϊκός να δοξάσει την Ελλάδα!
Όταν κατακαλόκαιρο του 1975 – Μεταπολίτευση – δημοσιογράφοι ζήτησαν στην ΓΓΑ τα βιβλία της χούντας, ο διορισθείς από τον Κ. Καραμανλή γενικός γραμματέας Κώστας Παπαναστασίου ήταν κατηγορηματικός: «Παιδιά μη ζητάτε στοιχεία,διότι έχουν εξαφανίσει».Έτσι,ποτέ δε θα μάθουμε (ερευνώντας) το κολοσσιαίο–για την εποχή- ποσό που προσφέρθηκε στους ποδοσφαιριστές και στον Puskas από τον πανίσχυρο πραξικοπηματία Ασλανίδη.Ούτε βεβαίως ο Δομάζος και η παρέα του έχουν «ανοιχτεί» μέχρι τώρα, δίνοντας στοιχεία!Κάποιοι μιλάνε για μπόλικα εκατομμύρια,όταν ο μέσος μισθός δεν ξεπερνούσε τα τρία χιλιάρικα…Το κλίμα στο Λονδίνο ήταν εντυπωσιακό, σχεδόν εορταστικό,μολονότι είχε αποφασιστεί από τη διοίκηση του ΠΑΟ (Κίτσιος) να μεταβεί η ομάδα στην αγγλική πρωτεύουσα δέκα ημέρες πριν από τον τελικό. Πράγματι,ο Pancho και οι μαχητές του εγκαταστάθηκαν σε ένα μικρό μοτέλ έξω από το Λονδίνο (προφανώς για ησυχία…) και προπονούνταν σε ένα μικρό γηπεδάκι που ανήκε στην εταιρία πετρελαιοειδών BP! Ο αγωνιστικός χώρος δεν ήταν ο καλύτερος του κόσμου,όμως οι παίκτες,λες και είχαν φτερά στα πόδια,εργάζονταν σκληρά και ονειρεύονταν.Στο Λονδίνο–με έδρα το αριστοκρατικό ξενοδοχείο «Royal Garden»– ανέπνεε το δημοσιογραφικό κομβόι από την Αθήνα και βέβαια οι πλούσιοι φίλοι του Παναθηναϊκού (σίγουρα... αντικομουνιστές!). Ο Δημήτρης Καρέλλας του Εθνικού και της «Αγαίον ΑΕ», ήταν σίγουρα η ψυχή της εκδρομής. Από την πρώτη στιγμή που βρέθηκε στο γνώριμό του Λονδίνο δε σταμάτησε να ξοδεύει τεράστια ποσά,είτε πίνοντας με τους ανθρώπους του Τύπου,είτε παίζοντας με Κύπριος φίλους του στο παρακείμενο καζίνο.
Από κοντά ο Νίκος Γουλανδρής,ο μπον βιβέρ εφοπλιστής πρόεδρος του Ολυμπιακού.Όταν του φώναζαν οι οπαδοί «γεια σου προεδράρα», ο οδηγός του έβγαζε από την τσέπη του στερλίνες και τις πρόσφερε «για μια μπύρα».Ήταν καταπληκτικός άνθρωπος ο Γουλανδρής, ποτέ δεν ένοιωσε «εχθρό» τον Παναθηναϊκό και–είχε ακουστεί-μετείχε στο γενναίο πριμ ολόκληρης της προσπάθειας ως το Wembley (μαζί με τον Καρέλλα,το αφεντικό της εταιρίας «Αλγκόν Χρωπεί» κ.α.Όσο για τους δημοφιλείς «πράσινους», αργότερα παράγοντες του «τριφυλλιού»,Γιάννη Κωστόπουλο,Μανώλη Διακάκη κλπ.,αυτοί ζούσαν τις ωραιότερες στιγμές της (ποδοσφαιρικής) ζωής τους.Δυναμική παρουσία,τέλος,κατέγραψε η Βίκυ Μοσχολιού,που τότε μαζί με τον («αιγαλεώτη»…) Γιώργο Ζαμπέτα απολάμβαναν τις σημαντικότερες στιγμές της καριέρας της.Ο Ajax,σε αντίθεση με τους Αθηναίους,έφτασε στο Λονδίνο την προπαραμονή του αγώνα και…εξαφανίστηκε.Μια συνέντευξη Τύπου όλη κι όλη έδωσε ο προπονητής τους,Ernst Happel,όταν ο Puskas σχεδόν είχε… προσληφθεί από το BBC και διάφορα άλλα διεθνή δίκτυα ενημέρωσης.Ήταν περιζήτητος ο Pancho,ως ήρωας (και σκόρερ) της περίφημης εθνικής Ουγγαρίας που πριν χρόνια είχε διαλύσει την εθνική Αγγλίας στο Wembley(6-3).Αρχηγός της αποστολής του Παναθηναϊκού, τυπικά θεωρούνταν ο Μιχάλης Κίτσιος,ο πρόεδρος,όμως,το… πνεύμα του Ασλανίδη,του υπαρχηγού του Βλαδίμηρου και των λοιπών «κηφήνων» που είχαν πλευρίσει τον Παναθηναϊκό – μέλισσα να κλέψουν μέλι από την ικανότητά του,κυριαρχούσαν στο παρασκήνιο.Ο αγώνας έγινε μέσα σε ένα κατάμεστο Wembley,με έντονη την ελληνική παρουσία.Η ελληνική τηλεόραση ήταν παρούσα μόνο με τη φωνή του Γιάννη Διακογιάννη,καθότι ο τελικός καλύφθηκε από τους Άγγλους.Οι προχωρημένοι Ολλανδοί είδαν τον αγώνα έγχρωμο, όταν η Αθήνα βυθιζόταν στο ασπρόμαυρο. Ουδείς – από τους «γαμάω» της χούντας-είχε σκεφτεί να αγοράσει την έγχρωμη μετάδοση.Πολύ αργότερα,ήταν ο Θόδωρος Βαρδινογιάννης αυτός που φρόντισε να αγοράσει την κασέτα από τους Ολλανδούς και να φωνάξει τον Μανωλάκη τον Μαυρομμάτη για να κάνει τη μετάφραση.
Ο τελικός ήταν γιορτή για τον Παναθηναϊκό και άνετη επικράτηση για τους υπερόπτες Ολλανδούς,οι οποίοι,πάντως, ήταν ένα κλικ πιο έτοιμοι για να σηκώσουν το τρόπαιο. Μην ξεχνάμε,τα επόμενα χρόνια,αυτή η ομάδα του Cruyff,του Keizer,του Rep και των λοιπών αστέρων,κυριάρχησε στην Ευρώπη. Πάντως,ο Παναθηναϊκός προσπάθησε με τους Οικονομόπουλο,Τομαρά,Σούρπη,Καμάρα,Βλάχο,Ελευθεράκη,Καψή,Δομάζο,Φυλακούρη, Αντωνιάδη,Γραμμό και κλείνοντας τον αγώνα,έγραψε τη σημαντικότερη σελίδα του Παναθηναϊκού στην ήδη 101 ετών θητεία του.Στις 2 Ιουνίου,οι παναθηναϊκοί (γενικώς) θα γιορτάσουν την επέτειο αυτής της σημαντικής-για ελληνική ομάδα-προσπάθειας.Ωστόσο,μερικά ερωτήματα έχουν μείνει αναπάντητα για εκείνη τη θριαμβευτική πορεία (και δε συνεχίζω διότι δε θα ήταν φρόνιμο να χαλάσει η γιορτή των βετεράνων ηρώων του «τριφυλλιού» – αυτοί,άλλωστε, μπάλα έπαιζαν και τίποτε άλλο…).Εντούτοις,κάποια στοιχεία από εκείνη τη σημαδιακή βραδιά στο Λονδίνο δύσκολα θα ξεχαστούν.Όπως,για παράδειγμα ένα μεγάλο πανό αντιστασιακών που αναρτήθηκε στην εξέδρα και αφορούσε τους πραξικοπηματίες της Αθήνας. Μούγγα!
Με τη Μεταπολίτευση η κατάσταση,βέβαια,άλλαξε.Πρόεδρος στον Παναθηναϊκό ανέλαβε ο Απόστολος Νικολαΐδης (ο θεωρούμενος και πατριάρχης του συλλόγου) και ο Παναθηναϊκός προσπάθησε κατ’επανάληψη να επαναλάβει τον άθλο του,χωρίς ως τώρα να το καταφέρει.
Έχει συζητηθεί σε στέκια οπαδών του Παναθηναϊκού μια άποψη αδόκιμη, αλλά που έχει τη σημασία της.Ότι ο μεγαλύτερος «εχθρός» των Βαρδινογιάννηδων είναι το «Wembley».Και εξηγούν το γιατί:
«Διότι γνωρίζουν πως δύσκολα θα το επαναλάβουν» ( ή θα το ξεπεράσουν).
Είναι μια άποψη που δεν μπορεί να ερμηνεύσει με επιχειρήματα κανείς.