Η απόφαση κατά Εφραίμ ανοίγει την πόρτα της φυλακής για όλους

Μήπως η προφυλάκιση Εφραίμ είναι η επίσημη εκκίνηση της χούντας στην προφυλάκιση πολιτών. Και αναρωτιόμαστε: Μήπως η απόφαση προφυλάκισης του Εφραίμ αποτελεί την διελκυστίνδα για μελλοντικές αποφάσεις, οι οποίες θα λαμβάνονται κατά το δοκούν δικαστών και όχι κατά το γράμμα που ορίζει ο νόμος; Μήπως, δηλαδή, αυτή ακριβώς η απόφαση αποτελεί την έναρξη μίας νέας περιόδου για την Ελληνική Δικαιοσύνη, η οποία θα λειτουργεί και θα διατάσσει προφυλακίσεις πολιτών τους οποίους ο ανακριτής εισαγγελέας ή οποιοσδήποτε δικαστικός θα θεωρεί ως υπεύθυνους φυγής στο εξωτερικό ή και ως πιθανούς πρωταγωνιστές εγκληματικών πράξεων; Με απλά λόγια, μήπως η απόφαση της προφυλάκισης του Εφραίμ, δημιουργεί ένα δικαστικό προηγούμενης απόφασης, με βάση το οποίο θα μπορεί να προφυλακίζεται κάποιος για κάτι που δεν έχει κάνει, αλλά θα θεωρείται (προφανώς με βάση το νόμο των πιθανοτήτων) ικανός να το κάνει;
Για όσους δεν έχουν ακόμη κατανοήσει το έγκλημα κατά της Δικαιοσύνης, το οποίο διέπραξαν δικαστικοί (μαζί με τον κύριο Πεταλωτή, ο οποίος συμμετείχε στην απόφαση και φέρεται να έχει πολιτικό συμφέρον από την συγκεκριμένη προφυλάκιση του ηγουμένου Εφραίμ) εις βάρος της Δικαιοσύνης και της Δημοκρατίας, αφού από τούδε και στο εξής ο κάθε πολίτης θα δύναται να προφυλακίζεται επειδή θα προδικάζεται ως ένοχος πιθανού μελλοντικού εγκλήματος.
Ατόπημα η προφυλάκιση Εφραίμ
Η προφυλάκιση του κ. Εφραίμ αποτελεί άλλο ένα ατόπημα της ελληνικής δικαιοσύνης. Παραβιάζει τη θεμελιώδη αρχή του κράτους δικαίου που υπαγορεύει ότι κανείς δεν στερείται της ελευθερίας του παρά μόνο μετά από απόφαση νόμιμα συνιστάμενου δικαστηρίου. Η προσωρινή κράτηση αποτελεί παρέκκλιση από αυτή την βασική αρχή γιατί διατάσσεται χωρίς κάποιο δικαστήριο να έχει αποφανθεί για την ενοχή κάποιου προσώπου και γι’ αυτό δικαιολογείται μόνον σε ακραίες περιπτώσεις, όταν ο κατηγορούμενος είναι ύποπτος φυγής ή είναι πολύ πιθανόν να διαπράξει νέα αδικήματα.
Ο νόμος που ρυθμίζει την προσωρινή κράτηση (άρθρο 282 ΚΠΔ) είναι λεπτομερής και απολύτως σύμφωνος με τον έκτακτο χαρακτήρα που έχει το μέτρο. Απαιτεί όχι απλώς ο κατηγορούμενος να είναι ύποπτος διαφυγής αλλά να έχει προχωρήσει και σε προπαρασκευαστικές ενέργειες φυγής. Όχι να είναι απλώς πιθανόν να διαπράξει νέα αδικήματα αλλά πολύ πιθανόν ότι θα τα διαπράξει. Ο κ. Εφραίμ ύποπτος διαφυγής δεν είναι, τα δε αδικήματα για τα οποία κατηγορείται προϋποθέτουν τη σύμπραξη κάποιων κρατικών οργάνων ή λειτουργών. Δεν είναι επομένως πολύ πιθανόν μετά από όλο τον σάλο που δημιουργήθηκε η διάπραξη νέων αδικημάτων. Με αυτά τα δεδομένα η προφυλάκισή του είναι τελείως αυθαίρετη και δεν έχει κανένα έρεισμα στο νόμο.
Δεν είναι ο κ. Εφραίμ το μόνο θύμα της δικαστικής αυθαιρεσίας που στέλνει ανθρώπους στη φυλακή χωρίς δικαστική απόφανση περί της ενοχής τους, μόνο επειδή ο ανακριτής και ο εισαγγελέας τους θεωρούν ενόχους. Για δύο από αυτούς, για την κ. Α. Σωτηροπούλου και την κόρη κατηγορούμενου για το σκάνδαλο της Ζιμενς έχω δημόσια διαμαρτυρηθεί στο παρελθόν. Οι δικαστές μας, όμως, δεν φαίνεται να δίνουν σημασία. Εξακολουθούν να θεωρούν την προφυλάκιση ως μέσο εξουσίας που τους επιτρέπει να φυλακίζουν κάποιον κατηγορούμενο κατά το δοκούν και όχι κατά το νόμο. Η αγωνία των περισσότερων κατηγορουμένων στην Ελλάδα δεν είναι η δίκη (που κανείς δεν ξέρει πότε θα διεξαχθεί) αλλά η αποφυγή της προφυλάκισης. Σε αυτό το στάδιο παίζονται όλα τα παιχνίδια μεταξύ δικηγόρων, δικαστών και κατηγορουμένων ενώ κανονικά δεν υπάρχουν από το νόμο περιθώρια για συναλλαγές.
Κι όταν μιλώ για συναλλαγές εννοώ και τις διάφορες πιέσεις που ασκούνται από τη κοινή γνώμη. «Δεν θα πάει κανένας φυλακή για τα σκάνδαλα» φωνάζει ο κόσμος. Φυσικά και πρέπει να πάει αλλά αφού πρώτα διαπιστώσει την ενοχή του κάποιο δικαστήριο κι όχι επειδή το επιθυμεί κάθε δημόσιος κήνσορας τύπου Λαζόπουλου. Στις μέρες μας που η αγανάκτηση για την ατιμωρησία των επιφανών είναι δικαιολογημένη είναι κρίσιμο να καταλάβουμε ότι η απόδοση ευθυνών μόνο με διαδικασίες δικαιοσύνης αξίζει. Όλα τα άλλα προσβάλλουν το κράτος δικαίου και συμβάλλουν στη υποβάθμιση του πολιτισμού μας.
*Ο Σταύρος Τσακυράκης είναι αναπληρωτής καθηγητής του Συνταγματικού Δικαίου στη Νομική Αθηνών. Υπήρξε ακαδημαϊκός επισκέπτης στα πανεπιστήμια Harvard, Columbia και New York University όπου επιδόθηκε στην έρευνα και μελέτη των ατομικών δικαιωμάτων. Ως δικηγόρος έχει υποστηρίξει με επιτυχία πολλές προσφυγές στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Έχει γράψει τρία βιβλία: «Οι καταβολές του φιλελευθερισμού στο έργο του Hobbes και Locke» (1992), «Η ελευθερία του λόγου στις ΗΠΑ» (1997), «Θρησκεία κατά Τέχνης» (2005). Εκτός από τα ατομικά δικαιώματα τα ενδιαφέροντά του περιλαμβάνουν ζητήματα πολιτικής και ηθικής φιλοσοφίας.
Η καλή πλευρά της απόφασης
Το καλό, όμως, με την συγκεκριμένη απόφαση, είναι πως στο μέλλον (κοντινό ή μακρινό, εμείς οι πολίτες θα το αποφασίσουμε) είναι δυνατόν να υπάρξει εφαρμογή της κατά πρώην πολιτικών, οι οποίοι θα προφυλακίζονται με το σκεπτικό διαφυγής τους στο εξωτερικό ή για εγκληματικές πράξεις που τέλεσαν ή που πρόκειται να τελέσουν.
Ουσιαστικά, αν και η χούντα Παπαδήμου δείχνει αρκετά αποφασισμένη να επιβάλει την κυβερνοτρομοκρατία μέσω της «Δικαιοσύνης», στην πραγματικότητα ανοίγει νομικά την «πόρτα» εκείνη που θα οδηγήσει στην φυλακή με συνοπτικές διαδικασίες μεγάλο αριθμό πολιτικών ή διαχειριστών του δημοσίου πλούτου. Το προηγούμενο της δικαστικής απόφασης δεν θα μπορεί να εξαιρεθεί, αφού δεν ακολουθείται ο νόμος, αλλά η κατά το δοκούν η μετάφραση του νόμου από τον εκάστοτε δικαστικό.
Θα υπάρξει, άραγε, δικαστικός που θα έχει την ψυχική δύναμη να οδηγήσει στην φυλακή πολιτικούς (και άλλους πολλούς), βασιζόμενος σε αποφάσεις συναδέλφων του; Με βάση την μέχρι στιγμής στάση της Ελληνικής Δικαιοσύνης, είναι πάρα πολλοί αυτοί που αμφιβάλουν για την ποιότητά της. Όμως, στατιστικά, είναι δυνατόν να γίνει και μάλιστα έχοντας στόχο ακόμη και δικαστικούς οι οποίοι προτίμησαν προσωπικές μεταφράσεις του νόμου, παραβιάζοντας το νόμο με πρόφαση την… υπεράσπισή του.
Βέβαια, από εμάς τους υπόλοιπους, που παρακολουθούμε απαθείς από τους καναπέδες των σπιτιών μας, εξαρτώνται οι ό,ποιες εξελίξεις υπάρξουν. Πάντως, από σήμερα και με βάση την απόφαση κατά του ηγουμένου Εφραίμ όλοι μας είμαστε εν δυνάμει εγκληματίες και πιθανοί κάτοικοι κάποιου σωφρονιστικού ιδρύματος, ελέω μετάφρασης του νόμου ή ελέω του εκάστοτε δικαστικού και των πιθανών φιλοδοξιών του. Εν κατακλείδι, η συγκεκριμένη απόφαση βραχυπρόθεσμα φέρεται να λειτουργεί κατά της Δημοκρατίας, όμως μεσοπρόθεσμα μάλλον λειτουργεί ως καταλυτικός παράγοντας για την απόδοση της δικαιοσύνης με... συνοπτικές διαδικασίες. Και ίσως αυτό θα έπρεπε να απασχολήσει πρώτα από όλους εκείνους που εξέδωσαν την συγκεκριμένη "απόφαση".
Καληνύχτα Ελλάδα και καλό "ξημέρωμα"… Ένας νέος χρόνος έρχεται και σε καμία περίπτωση δεν θα είναι ίδιος με αυτόν που πέρασε. Όπως όλα δείχνουν, θα έχει μεγάλες διακυμάνσεις και θα προσφέρει σε όλους μας μεγάλες ποσότητες τρόμου. Ακόμη και στους κυβερνώντες μας, ακόμη και στους δικαστές μας!